ΣΕΙΣΜΟΣ: Ένας σεισμός 4,3 Ρίχτερ που σημειώθηκε το βράδυ της Δευτέρας στη δυτική Τουρκία, μόλις 50 χιλιόμετρα από τα μικρασιατικά παράλια, αναζωπύρωσε εκ νέου την ανησυχία των επιστημόνων για τη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή του Αιγαίου.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
Το γεγονός ότι πρόκειται για επιφανειακό σεισμό, σε εστιακό βάθος μόλις 5 χιλιομέτρων, οδήγησε σε έντονη συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα και στην Ελλάδα, καθώς τα δεδομένα δείχνουν πως ολόκληρος ο ελληνοτουρκικός τόξος παραμένει σε υψηλό σεισμικό δυναμικό.
Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν μια ασυνήθιστη «σεισμική διέγερση» στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, που ξεκινά από τα Δωδεκάνησα και φτάνει μέχρι τη δυτική Τουρκία. Οι σεισμοί αυτοί δεν είναι τυχαίοι, αλλά συνδέονται με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση των λιθοσφαιρικών πλακών Αφρικής και Ευρασίας, μια διαδικασία που καθιστά την Ελλάδα μία από τις πιο σεισμογενείς χώρες του πλανήτη.
Ενεργοποίηση ρηγμάτων στο Ανατολικό Αιγαίο
Ο σεισμός των 4,3 Ρίχτερ στην Τουρκία, κοντά στη Σινδέργη, ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά μικρότερων δονήσεων που καταγράφηκαν τις τελευταίες εβδομάδες στο Ανατολικό Αιγαίο. Η περιοχή μεταξύ Λέσβου, Χίου και Σμύρνης βρίσκεται πάνω σε ενεργό ρήγμα, το οποίο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, έχει παρουσιάσει αυξημένη κινητικότητα από τα μέσα Οκτωβρίου.
Ο σεισμολόγος Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, εξηγεί πως οι «σεισμοί μέτριου μεγέθους» που σημειώνονται σε αλληλουχία δεν είναι αθώοι.
«Το σύστημα των ρηγμάτων του Αιγαίου είναι αλληλένδετο. Μπορεί μια δόνηση στην Τουρκία να αποφορτίσει προσωρινά ενέργεια, αλλά ταυτόχρονα να μεταφέρει τάσεις σε παρακείμενα τμήματα, όπως το ρήγμα της Χίου ή του Κορινθιακού», τονίζει.
Οι ειδικοί δεν μιλούν για άμεσο κίνδυνο, ωστόσο επισημαίνουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται συνεχή επαγρύπνηση, καθώς η χώρα “ζει” πάνω σε ένα γεωδυναμικό πεδίο με πλήθος ενεργών ρηγμάτων. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε πρόσφατη μελέτη του επιβεβαίωσε ότι το Αιγαίο «συσσωρεύει ενέργεια» από τον Μάρτιο του 2024, με τα δεδομένα να δείχνουν μικρές μετατοπίσεις σε υποθαλάσσιες περιοχές που σχετίζονται με το μεγάλο τόξο του Νοτίου Αιγαίου.
«Η Ελλάδα δεν πρέπει να εφησυχάζει»
Ο καθηγητής σεισμολογίας Κώστας Παπαζάχος, μιλώντας σε δημόσια εκδήλωση για την πολιτική προστασία, προειδοποίησε ότι η σεισμική ηρεμία των τελευταίων μηνών δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως “παύση κινδύνου”.
«Η Ελλάδα δεν είναι μια σταθερή χώρα, είναι μια συνεχώς μεταβαλλόμενη τεκτονική ζώνη. Όσο περνάει ο χρόνος, τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε σε έναν ισχυρό σεισμό σε κάποιο τμήμα του τόξου. Το θέμα είναι πότε και πού, όχι αν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η Πολιτική Προστασία, με αφορμή τα τελευταία γεγονότα, υπενθύμισε στους πολίτες τη σημασία της πρόληψης. Ήδη έχουν αποσταλεί εγκύκλιοι στους δήμους και στις περιφέρειες για επικαιροποίηση σχεδίων εκκένωσης και ελέγχους στατικότητας σε σχολεία, νοσοκομεία και δημόσια κτήρια. Παράλληλα, η υπηρεσία ζήτησε από τις Περιφέρειες να ενημερώσουν εκ νέου τους πολίτες για τις οδηγίες αυτοπροστασίας σε περίπτωση σεισμού.
Η εμπειρία από τα Τέμπη, τη Σάμο και τη Μάνδρα έχει δείξει ότι οι φυσικές καταστροφές, όσο προβλέψιμες κι αν είναι επιστημονικά, μετατρέπονται σε τραγωδίες όταν δεν υπάρχει σωστή ετοιμότητα.
Οι επιστήμονες «διαβάζουν» τα μικρά σήματα
Τις τελευταίες ημέρες, μικρές σεισμικές δονήσεις έχουν καταγραφεί στο Καρπενήσι, στη Νίσυρο, στα Δωδεκάνησα και στη δυτική Κρήτη. Οι σεισμολόγοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο αυτά τα φαινόμενα να αποτελούν προπομπούς ενός μεγαλύτερου σεισμού, αν και υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχει λόγος πανικού.
Ο καθηγητής Νίκος Παπαδόπουλος, ειδικός σε θέματα σεισμικού κινδύνου, εξηγεί στο tilegrafimanews.gr πως οι επιστήμονες παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τη λεγόμενη «μικροσεισμικότητα».
«Μπορεί ένας σεισμός των 3 ή 4 Ρίχτερ να μοιάζει αμελητέος, αλλά όταν παρατηρείται σε συχνή διαδοχή, αποτελεί προειδοποιητικό σήμα. Είναι σαν να “μιλάει” η γη και να μας λέει ότι συσσωρεύεται πίεση».
Παράλληλα, το Ευρωμεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο (EMSC) έχει ενισχύσει την παρακολούθηση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Τουρκία και η Ελλάδα θεωρούνται οι δύο χώρες με τη μεγαλύτερη σεισμική επικινδυνότητα στην Ευρώπη, ενώ η γειτνίαση των ρηγμάτων καθιστά δύσκολο να εντοπιστεί ποιο θα ενεργοποιηθεί πρώτο.
Σενάρια για ισχυρό σεισμό στο μέλλον
Σύμφωνα με τα μοντέλα του Εθνικού Αστεροσκοπείου, η πιθανότητα για σεισμό άνω των 6 Ρίχτερ στο ελλαδικό τόξο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια υπολογίζεται στο 35%, ποσοστό υψηλό για τα διεθνή δεδομένα. Οι περιοχές που θεωρούνται «υψηλού ενδιαφέροντος» είναι η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Νίσυρος και η δυτική Κρήτη, όπου παρατηρούνται αυξημένες πιέσεις στην πλάκα της Αφρικής.
Η Ελλάδα έχει βιώσει σεισμούς – ορόσημα: το 1999 στην Πάρνηθα, το 2017 στη Λέσβο, το 2020 στη Σάμο. Οι περισσότεροι προήλθαν από το λεγόμενο «ρήγμα του Ανατολικού Αιγαίου», το οποίο συνεχίζει να δραστηριοποιείται έντονα. Η ανησυχία τώρα είναι ότι το τουρκικό τμήμα του ρήγματος, όπου σημειώθηκε ο πρόσφατος σεισμός, μπορεί να λειτουργήσει ως πυροδότης αλυσιδωτών φαινομένων.
Πολιτεία και πολίτες: ώρα για πραγματική ετοιμότητα
Η Πολιτεία, μετά από τα διδάγματα των πρόσφατων φυσικών καταστροφών, επιχειρεί να ενισχύσει τον μηχανισμό πρόληψης. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, προωθείται νέο σχέδιο ελέγχου κτηρίων σε υψηλού κινδύνου περιοχές, ενώ εξετάζεται η δημιουργία εφαρμογής κινητού για άμεση ενημέρωση πολιτών πριν από ισχυρές δονήσεις.
Οι πολίτες, από την πλευρά τους, καλούνται να γνωρίζουν τα βασικά μέτρα προστασίας: ασφαλής χώρος κάτω από σταθερά έπιπλα, αποφυγή ανελκυστήρων, απομάκρυνση από υαλοπίνακες, και κυρίως ψυχραιμία. «Ο σεισμός δεν σκοτώνει – σκοτώνει η άγνοια», λένε οι επιστήμονες.
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να «ζει» με τους σεισμούς. Το ζητούμενο είναι να τους αντιμετωπίζει με γνώση, προετοιμασία και σεβασμό στη δύναμη της φύσης. Γιατί, όπως παραδέχονται όλοι οι σεισμολόγοι, η γη μάς προειδοποιεί πάντα – αρκεί να θέλουμε να την ακούσουμε.
