Το ελληνικό έπος συνεχίζεται. Δεν θα έχει ευχάριστο τέλος αν οι άνθρωποι που εμπλέκονται δεν αναγνωρίσουν πως είναι προσκολλημένοι σε μύθους.
Παρουσιάζω έξι από αυτούς, κάθε ένας εκ των οποίων δημιουργεί διανοητικά και συναισθηματικά εμπόδια για την επίτευξη συμφωνίας γράφει για τους Financial Times ο Michael Wolf.
Μια ελληνική έξοδος θα βοηθούσε την ευρωζώνη
«Θα με απαλλάξει κάποιος από αυτόν τον απείθαρχο παπά;». Αυτό είναι το ερώτημα που υποτίθεται πως έκανε ο βασιλιάς Ερρίκος Β’ για τον αρχιεπίσκοπο Τόμας Μπέκετ. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, πρέπει να σκέφτεται το ίδιο για τους Έλληνες εταίρους του.
Για τον Βρετανό βασιλιά, ωστόσο, η εκπλήρωση της επιθυμίας του ήταν καταστροφή. Κάτι αντίστοιχο αναμένεται να συμβεί αν η Ελλάδα αποχωρήσει. Ναι, αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να υποστεί ολέθριες συνέπειες, οι λαϊκιστικές καμπάνιες στις άλλες χώρες θα ήταν λιγότερο αποτελεσματικές. Αλλά η συμμετοχή στο ευρώ θα σταματούσε να είναι μη αναστρέψιμη. Κάθε κρίση θα προκαλούσε αποσταθεροποιητικές αντιδράσεις.
Μια ελληνική έξοδος θα βοηθούσε την Ελλάδα
Πολλοί πιστεύουν ότι μια νέα αδύναμη δραχμή θα προσέφερε ένα ανώδυνο μονοπάτι προς την ευημερία. Αλλά αυτό ισχύει μόνο για μια οικονομία που μπορεί εύκολα να αυξήσει την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να το κάνει. Και οι άμεσες συνέπειες θα περιλάμβαναν συναλλαγματικούς ελέγχους, χρεοκοπίες, πάγωμα των ξένων πιστώσεων και νέο γύρο πολιτικής αναταραχής. Το σταθερό νόμισμα έχει μια αξία, ειδικά σε μια χώρα με προβληματική διακυβέρνηση. Η εγκατάλειψή του δεν μπορεί να γίνει χωρίς κόστος.
Φταίει η Ελλάδα
Κανείς δεν εξαναγκάστηκε να προσφέρει δάνεια στην Ελλάδα. Αρχικά, οι ιδιώτες δανειστές ήταν πολύ ικανοποιημένοι που τη δάνειζαν με τους ίδιους περίπου όρους με τη γερμανική κυβέρνηση. Ωστόσο η φύση της πολιτικής στην Ελλάδα, όπως περιγράφεται εύστοχα στον 13ο Άθλο του Ηρακλή του Γιάννη Παλαιολόγου, δεν αποτελεί κάποιο άγνωστο μυστικό.
Τότε, το 2010, έγινε ξεκάθαρο πως τα χρήματα δεν θα αποπληρώνονταν. Αντί να συμφωνήσουν στη διαγραφή χρέους που ήταν αναγκαία, οι κυβερνήσεις (και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) αποφάσισαν να διασώσουν τους ιδιώτες πιστωτές μέσω της αναχρηματοδότησής της.
Οπότε ξεκίνησε το παιχνίδι του «προσποιήσου και επέκτεινε» (extend and pretend). Οι ηλίθιοι δανειστές χάνουν χρήματα. Έτσι συνέβαινε πάντοτε. Αυτό ισχύει και σήμερα.
Η Ελλάδα δεν έχει κάνει τίποτα
Η Ελλάδα έχει κάνει μια τεράστια προσαρμογή της δημοσιονομικής και της εξωτερικής της θέσης. Μεταξύ του 2009 και του 2014, το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο συρρικνώθηκε κατά 12% του ΑΕΠ, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 20% του ΑΕΠ και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατά 12% του ΑΕΠ.
Μεταξύ του πρώτου τριμήνου του 2008 και του τελευταίου του 2013, οι πραγματικές δαπάνες στην ελληνική οικονομία υποχώρησαν 35% και το ΑΕΠ κατά 27%, ενώ η ανεργία έφτασε στο 28%.
Πρόκειται για τεράστιες προσαρμογές. Πράγματι, μία από τις τραγωδίες του αδιεξόδου όσον αφορά τις συνθήκες για την παροχή στήριξης είναι ότι η προσαρμογή έγινε. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται επιπρόσθετους πόρους.
Οι Έλληνες θα ξεπληρώσουν
Ο μύθος αυτός απορρέει εν μέρει από την άρνηση να αναγνωριστούν τα μη ανακτήσιμα κόστη. Ο βλαβερός δανεισμός και το τέλος του δανεισμού αυτού ανήκουν στο παρελθόν. Αυτό που παραμένει ανοιχτό είναι κατά πόσον οι Έλληνες θα αφιερώσουν τις επόμενες δεκαετίες προσπαθώντας να αποπληρώσουν βουνά από δάνεια που δεν έπρεπε να είχαν γίνει ποτέ.
Το γεγονός ότι το χρέος έχει διπλασιαστεί ως ποσοστό του ΑΕΠ παρά την αναδιάρθρωση καθιστά την κατάσταση πολύ χειρότερη. Η συγχώρεση είναι αναπόφευκτη. Πράγματι, έκθεση του Center for Economic Policy Research σημειώνει πως το χρέος είναι μεγάλο σε όλη την ευρωζώνη, όχι μόνο στην Ελλάδα.
Η χρεοκοπία συνεπάγεται και Grexit
Ένας έκτος μύθος είναι πως αν η Ελλάδα χρεοκοπούσε, θα αναγκαζόταν να δημιουργήσει ένα νέο νόμισμα και να βγει από την ευρωζώνη. Είναι πιθανό, αν η ελληνική κυβέρνηση χρεοκοπούσε, οι ελληνικές τράπεζες να μη θεωρούνταν ικανές να λάβουν στήριξη από τον ELA. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι τράπεζες θα αναγκάζονταν να επιβάλουν φραγή στις αναλήψεις καταθέσεων. Μπορεί επίσης να σημειωνόταν παύση πληρωμών. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η ΕΚΤ δεν θα είχε μεγαλύτερη δικαιοδοσία να σταματήσει να λειτουργεί ως δανειστής έκτακτης ανάγκης για τις ελληνικές τράπεζες από αυτήν που θα είχε η Fed για να σταματήσει να δανείζει τις τράπεζες του Ντιτρόιτ όταν χρεοκόπησε η Πολιτεία.
Αλλά υπάρχει μία διαφορά. Καμία αμερικάνικη τράπεζα δεν ήταν τόσο εκτεθειμένη στο Ντιτρόιτ ώστε να καταρρεύσει από τη χρεοκοπία του. Στην ευρωζώνη, όμως, η οποία έχει 19 διαφορετικές τραπεζικές αγορές, μία για κάθε μέλος, με το κράτος να έχει μεγάλη παρουσία σε όλες, η χρεοκοπία από μια εθνική κυβέρνηση θα οδηγούσε στην κατάρρευση τις τράπεζες.
Η ΕΚΤ δεν θα έπρεπε να δανείζει σε τράπεζες που είναι ξεκάθαρο πως δεν είναι φερέγγυες. Το ερώτημα είναι πώς θα έπρεπε να αντιδράσει. Ίσως να ήταν εφικτό να διαχειριστεί την ελληνική οικονομία με περιορισμένη λειτουργία των τραπεζών της. Η στερημένη από ρευστότητα ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει πληρωμές με υποσχετικούς τίτλους (IOU) που θα αποδεχόταν σε πληρωμές υποχρεώσεων προς αυτήν. Αν και ανεπιθύμητο, θα μπορούσε να εφαρμοστεί.
Η διάλυση των μύθων δεν θα δώσει μια ικανοποιητική λύση. Όμως θα μπορούσε να αποτελέσει μια αρχή. Μια συμφωνία που θα περιελάμβανε τη μόνιμη μείωση του βάρους του χρέους μετά την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στην ελληνική οικονομία και πολιτεία θα ήταν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ο κ. Παλαιολόγος δείχνει πως η Ελλάδα περισσότερο έχει αναπτυξιακό πρόβλημα (development) παρά έλλειψη μεταρρυθμίσεων. Αλλά μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να αποδώσει μόνο αν δεσμευόταν σε αυτήν.
Ένας έβδομος μύθος -ίσως ο πιο επικίνδυνος από όλους- είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί υπό πίεση φέρνουν αποτελέσματα. Πολύ σπάνια.
Αν μια τέτοια συμφωνία δεν επιτευχθεί, το χειρότερο αποτέλεσμα θα ήταν να γίνει αποδεκτή η πραγματικότητα της χρεοκοπίας και να αφήσουν την Ελλάδα να αποφασίσει τι να κάνει. Αυτό θα ήταν σίγουρα ένα κακό αποτέλεσμα.
Αλλά ποιος είναι βέβαιος σήμερα ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο καλύτερο;
Bild: Πνιγμένος μέχρι τον λαιμό ο Τσίπρας
Ο Αλέξης Τσίπρας είναι πνιγμένος μέχρι το λαιμό, γράφει η γερμανική εφημερίδα «Bild» σε άρθρο στην ιστοσελίδα της επισημαίνοντας για μία ακόμη φορά ότι στενεύουν τα χρονικά περιθώρια για την ελληνική κυβέρνηση.
Σε ό,τι αφορά στην αυριανή συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τη Γερμανίδα καγκελάριο στις Βρυξέλλες, η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα της Γερμανίας δείχνει ποιος θα έχει το «πάνω χέρι» σε αυτή την συνάντηση αναφέροντας στον τίτλο της: «Η Μέρκελ συναντά τον Τσίπρα». «Η Ελλάδα κινδυνεύει με χρεοκοπία αν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της απέναντι στους πιστωτές της. Ο Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να συγκεντρώσει χρήματα επειγόντως προκειμένου να καλύψει τις υποχρεώσεις της χώρας. Διαφορετικά η πτώχευση της Ελλάδας θα είναι γεγονός σε λίγες εβδομάδες», υποστηρίζει η γερμανική εφημερίδα και προσθέτει: «Στην αγωνία του ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε πρόσφατα οικονομική βοήθεια από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώνει με νομοθετικό διάταγμα τους κρατικούς φορείς και οργανισμούς να μεταφέρουν τα ταμειακά τους αποθέματα στην Τράπεζα της Ελλάδας».
Σε ό,τι αφορά στο χρόνο που διαρκούν οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής ηγεσίας με τους Ευρωπαίους εταίρους, η γερμανική εφημερίδα επικαλείται δηλώσεις του επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος προειδοποίησε χθες, Τρίτη, στο πρακτορείο ειδήσεων «ANP», ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν διαρκέσει πολύ. Ο Ντάισελμπλουμ τόνισε ωστόσο, ότι η καταληκτική ημερομηνία για την Ελλάδα είναι στο τέλος Ιουνίου.
«Την Πέμπτη Μέρκελ και Τσίπρας θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο του Εurogroup με θέμα το μεταναστευτικό», όπως δήλωσε Έλληνας κυβερνητικός εκπρόσωπος, αναφέρει η εφημερίδα «Bild». Την Παρασκευή οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα συναντηθούν στη Ρίγα της Λετονίας για το θέμα του ελληνικού χρέους. Χωρίς συμφωνία με τους πιστωτές, η αφερεγγυότητα απειλεί την ελληνική κυβέρνηση, αναφέρει η γερμανική εφημερίδα.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Αθήνα έχει χρήματα μέχρι τον Ιούνιο. Και όπως δήλωσε ο επικεφαλής του ΔΝΤ στην Ελλάδα , Πολ Τόμσον, μόνο εάν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις θα μπορούσε να επιτευχθεί έγκαιρα μία συμφωνία. Ο ίδιος προειδοποίησε για τις συνέπειες που θα είχε η αποχώρηση της Ελλάδας από την ζώνη του ευρώ.
«Κανείς δεν πρέπει να σκεφτεί πως ένα Grexit δεν θα δημιουργούσε προβλήματα», υπογράμμισε.
Suddeutsche Zeitung: Τέσσερα σενάρια για το μέλλον της Ελλάδας
Τέσσερα σενάρια για το μέλλον της Ελλάδας παραθέτει στην ιστοσελίδα της η γερμανική εφημερίδα “Suddeutsche Zeitung” επισημαίνοντας ότι, την Πέμπτη η Αθήνα κλείνει πέντε χρόνια στο μνημόνιο. Για την γερμανική εφημερίδα, από τα τέσσερα σενάρια τα δύο είναι τα “καλά” – ωστόσο, μόνο το πρώτο είναι αυτό που προτιμούν ο δανειστές – και τα άλλα δύο είναι τα “κακά σενάρια” που θα οδηγήσουν την Αθήνα όχι μόνο σε οικονομικό τέλμα αλλά και στην κοινωνική καταστροφή .
1. Η συμφωνία με τους πιστωτές με αποδοχή των μεταρρυθμίσεων είναι το πρώτο σενάριο.
Για τη “SZ” οι δανειστές της Ελλάδας είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν σε μεγάλο βαθμό τη λίστα των μεταρρυθμίσεων που είναι ήδη στις Βρυξέλλες, ωστόσο, θέλουν να την συμπληρώσουν με μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά και το συνταξιοδοτικό, για τις οποίες είχε δεσμευτεί η προηγούμενη κυβέρνηση των Αθηνών.
2.Βλέποντας και κάνοντας είναι το δεύτερο σενάριο για τη γερμανική εφημερίδα
Δηλαδή, να συνεχιστεί το σημερινό πλαίσιο και να υπάρξει εκταμίευση περαιτέρω βοήθειας χωρίς όμως να συμφωνηθούν νέες μεταρρυθμίσεις ή να υλοποιηθούν εκείνες που είχαν συμφωνηθεί παλαιότερα. Για τον οικονομολόγο της γερμανικής τράπεζας, Κρίστοφ Βάιλ, αυτό είναι το επιθυμητό σενάριο των Αθηνών και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι ελιγμοί της ελληνικής ηγεσίας, όπως οι τακτικές απειλές για δημοψήφισμα ή στάση πληρωμών καθώς και η προσέγγιση με τη Ρωσία και την Κίνα.Όμως, αυτό το σενάριο θα είχε σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις για τους δανειστές . Ειδικά , αν ισχύουν οι εκτιμήσεις αναλυτών ότι στη επόμενη τριετία η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον 30 δισεκατομμύρια ευρώ. Και βεβαίως, προυποθέτει την υπαναχώρηση ως ένα βαθμό των δανειστών απέναντι στα όσα έχει δεσμευτεί η Αθήνα.
3. Στάση πληρωμών παραμένοντας στη ζώνη του ευρώ αλλά με περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και άλλα μέτρα
Για την Suddeutsche Zeitunng, εάν δεν υποχωρήσουν οι πιστωτές, η Ελλάδα κινείται ταχέως προς το τρίτο σενάριο: στάση πληρωμών και χρεοκοπία του ελληνικού κράτους με επακόλουθη κατάρρευση των τραπεζών. Σύμφωνα με τη Goldmann Sachs, αυτή η εξέλιξη δεν σημαίνει ότι αυτομάτως η Ελλάδα αποχωρεί από το ευρώ ενώ δεν αποκλείεται και παράλληλο νόμισμα. Και για αποφευχθεί το “bank run”, θα πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων στα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως είχε και στην Κύπρο πριν δύο χρόνια.
4. Έξοδος από το ευρώ.
Για την “SZ”, υπάρχει και το σενάριο εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στη συνθήκη της Ε.Ε , γράφει η γερμανική εφημερίδα. Για τον οικονομολόγο Χανς Βέρνερ Ζιν, η επιστροφή στη δραχμή και η επακόλουθη υποτίμησή της είναι ο μόνος δρόμος για να ανακτήσει η Ελλάδα την ανταγωνιστικότητά της. Από την πλευρά του, ο οικονομολόγος Γιενς Μπάστιαν θεωρεί ότι μία αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε κοινωνική καταστροφή. “Μεταξύ των κρατών- μελών της ευρωζώνης η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θεωρείται ακόμη απίθανη ωστόσο, είναι πιο πιθανή απ΄ότι πριν από μερικά Χρόνια. Κι αυτό γιατί οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν θεωρούν πλέον ότι, μία αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ θα έχει αρνητικές επιπτώσεις για χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία”.
