Η πανδημική κρίση έχει επιφέρει αφενός χρονική μετατόπιση του εποχικού προτύπου των προσλήψεων, λόγω της μεταγενέστερης, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια, έναρξης της τουριστικής περιόδου, και αφετέρου ορατή συρρίκνωση του συνολικού αριθμού των προσλήψεων, σε ετήσια βάση, στο πρώτο επτάμηνο, τονίζει η Alpha Bank στην τακτική ανάλυσή της για την οικονομία.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η τράπεζα, η επιβολή μέτρων περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας, με σκοπό την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα, από το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο, οπότε και ξεκίνησε η σταδιακή άρση τους, είχε ως αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- τη συρρίκνωση των προσλήψεων στο διάστημα αυτό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων – πληροφοριακό σύστημα Εργάνη) για την τριετία 2017-2019, οι προσλήψεις παρουσίαζαν ένα καθαρό εποχικό πρότυπο, καθώς στο διάστημα Απριλίου-Ιουνίου σημείωσαν τις υψηλότερες επιδόσεις πρώτου επταμήνου κάθε έτους.
Το γεγονός αυτό αποδίδεται, πρωτίστως, στις εποχικές προσλήψεις που πραγματοποιούνταν στο εν λόγω τρίμηνο, δηλαδή στην έναρξη της τουριστικής περιόδου κάθε έτους. Το 2020, ωστόσο, και εξαιτίας της έλευσης της πανδημίας COVID-19, η εικόνα ήταν αρκετά διαφορετική. Συγκεκριμένα, οι προσλήψεις περιορίστηκαν σημαντικά, στο τρίμηνο Μαρτίου-Μαΐου, ενώ σημείωσαν αισθητή άνοδο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, παράλληλα με την σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων και την επανεκκίνηση των κλάδων που σχετίζονται με τον τουρισμό.
Πιο αναλυτικά, στο τρίμηνο Μαρτίου-Μαΐου 2020, πραγματοποιήθηκαν 250,8 χιλ. προσλήψεις, έναντι 807,9 χιλ., το αντίστοιχο διάστημα του 2019, εξέλιξη που κατά κύριο λόγο οφείλεται στο μειωμένο αριθμό εποχικών προσλήψεων σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που σχετίζονται με τον τουρισμό. Στη συνέχεια, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, παρατηρείται ότι μέρος των απωλειών σε θέσεις εργασίας ανακτήθηκε, καθώς πραγματοποιήθηκαν 238,4 χιλ. και 306,8 χιλ. προσλήψεις, αντίστοιχα, έναντι 289,5 χιλ. τον Ιούνιο και 250,3 χιλ. τον Ιούλιο 2019.
Ειδικότερα, τον Ιούλιο, το ισοζύγιο ροών απασχόλησης, δηλαδή η διαφορά μεταξύ προσλήψεων και αποχωρήσεων, διαμορφώθηκε σε 67,9 χιλ., αυξημένο κατά 82,6 χιλ., σε σύγκριση με τον Ιούλιο 2019, με την εν λόγω θετική επίδοση να αποτελεί την υψηλότερη μηνός Ιουλίου από το 2001 έως σήμερα.
Οι κλάδοι, μάλιστα, στους οποίους σημειώθηκαν τα υψηλότερα ισοζύγια προσλήψεων-αποχωρήσεων τόσο τον Ιούλιο, όσο και τον Ιούνιο, ήταν τα καταλύματα, οι δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης, το λιανικό εμπόριο αλλά και η βιομηχανία τροφίμων. Επιπλέον, τα μεγαλύτερα θετικά ισοζύγια ροών απασχόλησης σημειώθηκαν στο διάστημα αυτό σε τουριστικές περιοχές, όπως η Κρήτη, το Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια Νησιά.
Παρά την άνοδο των προσλήψεων το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου, συνολικά το πρώτο επτάμηνο του 2020, το ισοζύγιο των ροών απασχόλησης διαμορφώθηκε σε 111,3 χιλ., που αποτελεί τη χαμηλότερη επίδοση πρώτου επτάμηνου από το 2014. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία, δεν προκύπτει ότι η ανάκαμψη των προσλήψεων, τους τελευταίους μήνες, είναι ικανή να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας στην αγορά εργασίας.
Η εξέλιξη τόσο της απασχόλησης, όσο και του ποσοστού της ανεργίας θα εξαρτηθεί, στο άμεσο χρονικό διάστημα, σε σημαντικό βαθμό και από την εξέλιξη της πανδημίας. Με άλλα λόγια, η νόσος COVID-19 καθυστέρησε σημαντικά τις εποχικές προσλήψεις και εν τέλει συμπίεσε το συνολικό ετήσιο αριθμό τους. Η μείωση αυτή, ωστόσο, κρίνεται ότι είναι σχετικά μικρών διαστάσεων, δεδομένης της σημασίας που έχει ο τουριστικός κλάδος για την απασχόληση στη χώρα μας. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, στα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων αλλά και εργαζομένων που έθεσε σε εφαρμογή η Ελληνική Κυβέρνηση, επικουρικά με το πρόγραμμα SURE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορά στη χρηματοδότηση εργασίας με μειωμένο ωράριο ή παρόμοιων μέτρων με στόχο την προστασία της απασχόλησης (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της 13.4.2020).
Συγκεκριμένα, στο πακέτο μέτρων περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα αναστολής σύμβασης εργασίας και η αποζημίωση ειδικού σκοπού προς τους εργαζομένους που εντάσσονται στο καθεστώς αυτό, η οποία μάλιστα επεκτάθηκε χρονικά για τις επιχειρήσεις του τουρισμού και των μεταφορών, καθώς και το πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» που προβλέπει τη μείωση του χρόνου εργασίας των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων και των εποχικά εργαζομένων, με αναπλήρωση σημαντικού μέρους των αποδοχών από το κράτος (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της 22.5.2020).
Η πτώση των προσλήψεων, στο διάστημα Μαρτίου-Μαΐου 2020, αποτυπώθηκε και στα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της μηνιαίας έρευνας εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ. Κατά τους πρώτους μήνες εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19 στη χώρα μας, δηλαδή τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της απασχόλησης επιβραδύνθηκε σημαντικά, σε 0,4% και 0,1% αντίστοιχα, έναντι 2%, που καταγράφηκε, κατά μέσο όρο, από τις αρχές του 2015 έως και τον Ιανουάριο 2020.
Στη συνέχεια, τον Απρίλιο και τον Μάιο, διάστημα κατά το οποίο ήταν σε ισχύ τα μέτρα περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας της πανδημίας, ο αριθμός των απασχολούμενων μειώθηκε, σε ετήσια βάση, κατά 1,3% και 4,9%, αντίστοιχα. Παράλληλα, το ποσοστό της ανεργίας διαμορφώθηκε σε 17% τον Μάιο, στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από τον Ιούλιο 2019 (17,1%), σημειώνοντας οριακή πτώση σε ετήσια βάση (-0,2 της ποσοστιαίας μονάδας) και άνοδο σε σύγκριση με τον Απρίλιο 2020, της τάξης της 1,3 ποσοστιαίας μονάδας. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ-27) αυξήθηκε, σε ετήσια βάση, τον Μάιο, κατά 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας.
Εκτός, όμως, από την απώλεια των θέσεων εργασίας, οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην αγορά εργασίας έχουν αποτυπωθεί και σε άλλα πεδία. Μεταξύ αυτών, είναι η αύξηση του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού, καθώς αρκετά άτομα που δεν εργάζονταν και αναζητούσαν εργασία δήλωσαν ότι δεν είναι άμεσα διαθέσιμα να εργαστούν. Ως εκ τούτου, ο αριθμός των ανέργων συνέχισε να μειώνεται.
Συγκεκριμένα, τον Μάιο, ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός σημείωσε αύξηση κατά 6,4%, σε ετήσια βάση, ενώ οι άνεργοι κατέγραψαν ισοποσοστιαία μείωση. Σημειώνεται ότι η αναλογικά μεγαλύτερη μείωση του αριθμού των ανέργων, σε ετήσια βάση, σε σύγκριση με την οριακή πτώση, αντίστοιχα, του ποσοστού της ανεργίας, εξηγείται από τη μετακίνηση πληθυσμού από την ανεργία στον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό και την επακόλουθη μείωση του εργατικού δυναμικού, δηλαδή του παρονομαστή του κλάσματος του ποσοστού της ανεργίας.
Επιπλέον, παρατηρήθηκε αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, όπως η εργασία εξ αποστάσεως και η μετατροπή των συμβάσεων εργασίας από πλήρη σε μερική και εκ περιτροπής απασχόληση, αντανακλώντας μια σημαντική μείωση των ωρών εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, ως συνέπεια της κάθετης πτώσης της παραγωγικής δραστηριότητας (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 29.6.2020).
Επιπρόσθετα, τα μέτρα στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, τα οποία τέθηκαν σε εφαρμογή, είχαν ως αποτέλεσμα αφενός τη συγκράτηση του αριθμού των αποχωρήσεων, οι οποίες ήταν, στο διάστημα Μαρτίου-Μαΐου 2020, κατά 54% λιγότερες, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, αφετέρου την αξιοσημείωτη άνοδο των απουσιών από την εργασία.
Συγκεκριμένα, οι απουσίες αυξήθηκαν, συνολικά, το πρώτο τρίμηνο του 2020, σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του 2019, κατά 110%, έναντι αύξησης 27% του μέσου όρου της ΕΕ-27, όπου παρατηρήθηκε το ίδιο φαινόμενο. Εξ αυτών, περισσότερο από το 1/3 αφορούσε σε απουσίες λόγω προσωρινής διακοπής εργασίας, οι οποίες υπερδιπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2019. Παρόμοιο ποσοστό αφορούσε σε «λοιπές απουσίες», ενώ το 31% σε κανονικές άδειες. Υπενθυμίζεται ότι το πακέτο μέτρων στήριξης της ελληνικής οικονομίας περιελάμβανε ειδική άδεια για εργαζόμενους γονείς, ενώ σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού τέθηκε σε καθεστώς αναστολής σύμβασης εργασίας.
