(Όλα όσα πρέπει να ξέρετε – και δεν σας είπαν…)
(Σήμερα θα σας γράψω κάτι «δύσκολο». Αλλά, πιστέψτε με, είναι ο πυρήνας όσων έγιναν ως τώρα, και – κυρίως – είναι ο πυρήνας όσων θα γίνουν στο εξής…)
Tου Θανάση Κ.
Το κεντρικό θέμα των διαπραγματεύσεων με τους «δανειστές», από δω και μπρος, θα είναι τα περιβόητα «πλεονάσματα».
Όταν λέμε «πλεονάσματα» εννοούμε πρωτογενή πλεονάσματα, δηλαδή πόσο μεγαλύτερα είναι τα έσοδα του κράτους από τις τρέχουσες δαπάνες του (πλην τόκων).
(Αν βάζαμε και τους τόκους, θα μιλούσαμε πλέον για «δημοσιονομικά πλεονάσματα».)
Τα πρωτογενή πλεονάσματα σημαίνουν ότι το κράτος μαζεύει (από φόρους κλπ) παραπάνω έσοδα απ’ όσα πληρώνει για την τρέχουσα λειτουργία του (μισθούς κλπ.) Και αν θέλουμε να μειώνεται διαχρονικά το χρέος, πρέπει τα πλεονάσματα να καλύπτουν και τους τόκους.
Επειδή όμως οι τόκοι που πληρώνουμε κάθε χρόνο είναι «τεχνικά μειωμένοι» – καθώς μας έχει δοθεί «περίοδος χάριτος» – αν θέλουμε πραγματικά το χρέος μας να μην αυξάνεται μακροχρόνια, πρέπει τα πρωτογενή πλεονάσματα να είναι παραπάνω από τους τόκους μας, δηλαδή να καλύπτουν και ένα μέρος από τους τόκους που μας «χαρίζονται» προσωρινά, αλλά θα κληθούμε να τους πληρώσουμε αργότερα…
Πόσο είναι αυτό το ποσό που πρέπει να φτάνει το πρωτογενές πλεόνασμα για «συγκρατηθεί» το χρέος μας;
Γύρω στα 7 δισεκατομμύρια ετησίως! (5 για τους «μειωμένους» τόκους που ήδη πληρώνουμε κάθε χρόνο, και άλλα 2 περίπου για να καλύψουμε την κεφαλαιοποίηση των τόκων που δεν πληρώνουμε ακόμα).
Αυτό είναι το «ελάχιστο ποσό» που πρέπει να καλύπτουμε, για να ελέγξουμε το χρέος μας…
Αλλά η συζήτηση γίνεται για το ποσοστό που αυτό αντιπροσωπεύει στο ΑΕΠ.
Το οποίο βέβαια εξαρτάται από το πόσο είναι το ΑΕΠ και τι ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ προβλέπεται για τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα:
–Αν το ΑΕΠ της χώρας είναι 175 δισεκατομμύρια (ονομαστικά), το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάνει το 4%!
–Αν το ΑΕΠ της χώρας είναι 185 δισεκατομμύρια, το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάνει το 3,8%.
–Κι αν το ΑΕΠ της χώρας φτάνει τα 200 εκατομμύρια, το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάνει τα 3,5%.
Κι αν στο διάστημα της «περιόδου χάριτος», το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να εξελιχθεί από 175 στα 200 δισεκατομμύρια το ΑΕΠ της χώρας, το μέσο πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να είναι «κάπου ανάμεσα» στο 3,5% και στο 4%.
Τρείς παρατηρήσεις εδώ:
* Όσο ταχύτερη ανάπτυξη προβλέπεται για τα επόμενα χρόνια, τόσο υψηλότερο το ΑΕΠ για κάθε μια από τις επόμενες χρονιές και τόσο χαμηλότερο το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος που πρέπει να καλύπτει τις (σταθερές) ανάγκες για πληρωμές τόκων.
Άρα ο πρώτος όρος για μείωση του πλεονάσματος είναι να επιταχύνεις την προβλεπόμενη ανάπτυξη! Δηλαδή να κάνεις όσο πιο γρήγορα γίνεται όσο περισσότερες μεταρρυθμίσεις μπορείς…
* Κάτι ακόμα: το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να μειωθεί επίσης, αν επεκταθεί η περίοδος χάριτος! Όσο περισσότερα χρόνια σου ζητάνε να βγάζεις υψηλά πλεονάσματα, τόσο μειωμένο ποσοστό μπορεί να είναι το πλεονάσματα κάθε χρονιάς. Αλλά εδώ τα ρίσκα είναι μεγάλα – γιατί είναι δύσκολες οι «προβλέψεις» για περισσότερα χρόνια. Οπότε σου ζητάνε «εξασφαλίσεις» για το χρέος – δηλαδή να υποθηκεύσεις περιουσία (όπερ και εγένετο τελικά – επί Τσίπρα: του έδωσαν λίγο χαμηλότερα πλεονάσματα για περισσότερα χρόνια και τον έβαλαν να υποθηκεύσει τη δημόσια περιουσία για ένα αιώνα!)
* Μπορεί, τέλος, να μειωθεί κι άλλο το πρωτογενές πλεόνασμα, αν στο μεταξύ προχωράς σε αποκρατικοποιήσεις – κι έτσι βάζεις στο «ταμείο» έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, αντί για έσοδα από φορολογία.
Δυο τελικές παρατηρήσεις:
–Πρώτον: Μια χώρα μπορεί να βγάζει σχετικά άνετα υψηλά πλεονάσματα για λίγα χρόνια. Μπορεί να βγάζει πολύ χαμηλά πλεονάσματα για περισσότερα χρόνια. Αλλά υψηλά πλεονάσματα για πάντα – ή για δεκαετίες – ΔΕΝ μπορεί να βγάζει…
–Δεύτερον: Τα υψηλά πλεονάσματα για λίγα χρόνια είναι εφικτά αν τα «χρηματοδοτεί», εν μέρει τουλάχιστον, η απότομη ανάπτυξη.
Αν μετά από αρκετά χρόνια ύφεσης η οικονομία αντιδράσει ως «πιεσμένο ελατήριο», αυτό θα φέρει και απότομη αύξηση δημοσίων εσόδων, που θα οδηγήσει σε υψηλά πλεονάσματα. Αλλά αυτό δεν μπορεί να κρατήσει για πολύ: Κάποια στιγμή οι ρυθμοί ανάπτυξης θα υποχωρήσουν και θα σταθεροποιηθούν σε πιο «φυσιολογικά» επίπεδα…
Συμπέρασμα: Υγιής πολιτική είναι να βάλεις τα υψηλά πλεονάσματα στην αρχή και για λίγα χρόνια (όταν περιμένεις να αντιδράσει η οικονομία σαν «πιεσμένο ελατήριο», αμέσως μετά την ύφεση) κι ύστερα να τα μειώνεις σταδιακά…
Αυτό λέγεται front loading (φορτώνουμε όλο το βάρος «μπροστά», στα πρώτα στάδια).
Κοιτάξτε τώρα τι έγινε (η πολιτική διάσταση):
Η κυβέρνηση Σαμαρά Βενιζέλου είχε συμφωνήσει το 2012 ακριβώς αυτό: πρωτογενή πλεονάσματα 4,5% για την τριετία 1916-18. Κι ύστερα βαθμιαία υποχώρησή τους στο 3,5% ως το 2020 και στο 3% ως το 2022.
(Ήδη αυτούς τους στόχους η τρόικα τους αναθεωρούσε προς τα κάτω το φθινόπωρο του 2014. Γιατί τότε το ΑΕΠ πήγαινε καλύτερα, ενώ και τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις είχαν αρχίσει να πηγαίνουν καλύτερα. Έτσι, η τρόικα είχε τότε αποδεχθεί για την τριετία 2016-18, ο στόχος του πλεονάσματος να πέσει στο 4,2% αντί για 4,5%! Και ανάλογα να υποχωρήσει για όλα τα επόμενα χρόνια)
Τότε, λοιπόν, η πρόβλεψη του ίδιου του ΔΝΤ (DSA-Φθινόπωρο 2014) ήταν ότι το χρέος προς ΑΕΠ θα είχε πέσει στο 105% το 2022! Δηλαδή εκείνη τη χρονιά – μόλις το 2022 – θα έφτανε το ΑΕΠ υψηλότερα από ό,τι πριν την κρίση (γύρω στο 240 δισεκατομμύρια),
θα είχαμε χρέος απολύτως βιώσιμο (γύρω στα 252 δισεκατομμύρια)
και πλέον, με πρωτογενή πλεονάσματα 2,5% στα επόμενα χρόνια θα υπερκαλύπταμε τόκους και θα μειώναμε και χρέος σταθερά…
Να σημειωθεί ότι με τους τότε υπολογισμούς του ΔΝΤ (που είναι πάντα πολύ «συντηρητικοί») το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας θα αυξανόταν συνολικά κατά 30,5% περίπου τα επόμενα οκτώ χρόνια (ως το 2022), δηλαδή με μέσο ρυθμό 3,38% κατά κάθε χρόνο. (Μιλάμε για ονομαστική ανάπτυξη, η πραγματική είναι γύρω στο 2%). Κι έτσι περίπου θα συνέχιζε και αργότερα…
Αυτές ήταν οι προβλέψεις του ΔΝΤ λίγο πριν πέσει η κυβέρνηση Σαμαρά…
Με την κυβέρνηση Τσίπρα αυτά όλα ανατράπηκαν
–Ανατράπηκαν και άμεσα (η χώρα πήγε πίσω, έβαλε capital controls στις καταθέσεις, μπήκε σε ύφεση για άλλα δύο χρόνια, κι έχασε χρήματα, δανείστηκε κι άλλα, αύξησε το χρέος της αντί να το μειώσει κλπ…)
–Αλλά ανατράπηκαν και ευνοϊκές προοπτικές μακροχρόνια: Ο μέσος προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης έπεσε στο μισό περίπου, όχι για τα επόμενα οκτώ χρόνια, αλλά για τα επόμενα 45 χρόνια (ως το 2061)!
Αληθινή καθίζηση!
Κι ενώ λίγο πριν πέσει η κυβέρνηση Σαμαρά το ΔΝΤ προέβλεπε ότι το χρέος θα γινόταν «βιώσιμο» ως το 2022, αντίθετα, μόλις έξη μήνες μετά την εκλογή Τσίπρα (Ιούλιος του 2015) το ίδιο ΔΝΤ προέβλεπε ότι το χρέος της Ελλάδας δεν θα έφτανε να γίνει βιώσιμο ούτε το 2060!
Καθίζηση πέρα για πέρα…
Και σήμερα ακόμα, το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι το ελληνικό χρέος είναι «προσωρινά βιώσιμο» μόνον ως το 2032!
Μετά θα χρειαστεί νέα «βοήθεια χρέους»…
Εκτός από καθίζηση παραμένουμε και επίσημα εξαρτημένοι από τους δανειστές (αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστούμε και νέα «βοήθεια χρέους μετά από 13 χρόνια!)
Δηλαδή και επισήμως: «αποικία χρέους»!
Και τι έκαναν το 2015 οι «θεσμοί» (δηλαδή η παλαιά τρόικα);
–Πρώτον, όταν ο Τσίπρας υπέγραψε το νέο μνημόνιο, δέχθηκαν λίγο χαμηλότερα πλεονάσματα (από το 4,2% στο 3,5% μετά το 2018), αλλά για περισσότερα χρόνια – ως το 2022!
(Τα πλεονάσματα που υπέγραψε ο Τσίπρας ήταν 4*3,5=14! Ενώ τα πλεονάσματα που είχε υπογράψει ο Σαμαράς ήταν 3*4,2=12,6!)
–Δεύτερον, ανάγκασαν τον Τσίπρα να υποθηκεύσει το σύνολο της δημόσιας περιουσίας για 99 χρόνια! Πράγμα που δεν είχαν διανοηθεί να ζητήσουν από την κυβέρνηση Σαμαρά. Για τον απλούστατο λόγο, ότι επί Σαμαρά το χρέος της χώρας γινόταν βιώσιμο ως το 2022 – ενώ επί Τσίπρα το χρέος δεν θα γίνει βιώσιμο ούτε μέχρι το 2060!
–Και τέλος ο Τσίπρας αναγκάστηκε τελικά να βγάζει ακόμα υψηλότερα πλεονάσματα από εκείνα που είχε επισήμως δεσμευτεί: κατά μέσον όρο 4,2% μέχρι το 2022! (τελευταία έκθεση Τσακαλώτου)
Δηλαδή, αντί της δέσμευσης Σαμαρά για 4,2% πλεόνασμα ως το 2018, αυτοί τελικά δεσμεύτηκαν για 4,2% ως το 2022!
Και με το ΑΕΠ, στο μεταξύ, πολύ χαμηλότερο, την ανάπτυξη πολύ πιο εξασθενημένη, με το χρέος μας μη βιώσιμο πια για δεκαετίες – και την περιουσία του δημοσίου υποθηκευμένη για ένα αιώνα!
Αυτό συνοψίζει τι άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση Σαμαρά πίσω της το Δεκέμβρη του 2014 κα τι αφήνει πίσω της η ολέθρια τετραετία Τσίπρα…
Ο Σαμαράς απέτρεπε τη χώρα από το να γίνει αποικία χρέους!
Ο Τσίπρας την κατέστησε ακριβώς αυτό:
Αποικία χρέους για τρείς γενιές τουλάχιστον…
Αλλάζουν αυτά τώρα; Ασφαλώς και μπορούν να αλλάξουν….
–Πρώτον, αν γίνουν οι μεταρρυθμίσεις που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη (και τις αναπτυξιακές προβλέψεις) για όλα τα επόμενα χρόνια!
Ο Τσίπρας ματαίωσε μεταρρυθμίσεις που είχαν γίνει επί Σαμαρά ή που είχαν δρομολογηθεί. Αυτά όλα πρέπει να αποκατασταθούν άμεσα…
–Δεύτερον, αν προχωρήσουν οι αποκρατικοποιήσεις που έχουν ματαιωθεί ή ακυρωθεί επί Τσίπρα. Όσο περισσότερες αποκρατικοποιήσεις γίνονται ή δρομολογούνται, τόσο μικρότερο θα είναι το αναγκαίο πρωτογενές πλεόνασμα των επομένων ετών.
–Τρίτον, αν προχωρήσουν οι φορολογικές μειώσεις – όσο ταχύτερα μειωθούν οι φόροι, τόσο περισσότερο θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Χωρίς αναγκαστικά να επηρεαστούν τα έσοδα (μπορείς να εισπράττεις τα ίδια ή και περισσότερα δημόσια έσοδα με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, αν στο μεταξύ μεγαλώνει ταχύτερα η πίτα της οικονομίας – αυτή η «άσκηση» βέβαια, δεν είναι τόσο απλή όσο ακούγεται…).
Αυτό είναι ο πυρήνας της νέας διαπραγμάτευσης: Ταχύτερες μεταρρυθμίσεις, ταχύτερες αποκρατικοποιήσεις (και ταχύτερες περικοπές δαπανών πελατειακού κράτους), για μειωμένα πλεονάσματα και μειωμένους φόρους!
Πολιτική αναπτυξιακής επανεκκίνησης και αναπτυξιακών ευκαιριών για όλους!
Κι όχι πολιτική φτωχοποίησης των πάντων και υπέρ-φορολόγησης των πάντων, με «αντάλλαγμα» προεκλογικά επιδόματα φτώχειας...
Την περασμένη Κυριακή η εξουσία μετακινήθηκε από τα χέρια εκείνων που θέλουν να… «ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα», στα χέρια εκείνων που θέλουν να αναπτυχθεί η χώρα. (αυτή είναι και η «ταξική διάσταση»…)
Το ζητούμενο είναι να ξαναμπεί η χώρα στην τροχιά ανάπτυξης που της είχε βάλει το 2014 η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου…
Η ζημιά που έγινε στο μεταξύ είναι μεγάλη. Αλλά είναι μπορεί να διορθωθεί…
ΥΓ Φτάνει ο ΣΥΡΙΖΑ να μείνει στο περιθώριο και να μην αφεθεί να ξανά να εκτροχιάσει τη χώρα…
Αλλά αυτό εξαρτάται πια από την κυβέρνηση – όχι από το ΣΥΡΙΖΑ!
