Το άρθρο του Dr. Ευάγγελου Μαρκόπουλου που ακολουθεί, έχει δημοσιευτεί για πρώτη φορά στο περιοδικό «Οικονομική Επιθεώρηση» του Ιανουαρίου 2015. Η στήλη τον ευχαριστεί θερμά για την άδεια αναδημοσίευσης του.
Η ΓΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ
* του Dr. Ευάγγελου Μαρκόπουλου
Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία είναι η τεχνολογία και η μεθοδολογία δημιουργίας επιχειρησιακής γνώσης που συνεισφέρει στην ανάπτυξη καινοτομίας, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα αναγκαία για την επίτευξη εξωστρέφειας και σύγχρονης ανάπτυξης. Η έννοια της Επιχειρησιακής Δημοκρατίας βασίζεται στη δυνατότητα αναγνώρισης της γνώσης που υπάρχει μέσα σε μια επιχείρηση, τη μετατροπή αυτής της γνώσης σε επιχειρησιακές διαδικασίες, την ένταξή της στη λειτουργία και παραγωγή της επιχείρησης, αλλά προπάντων στην αξιοποίηση της γνώσης ως πυρήνα παραγωγής καινοτομίας που μπορεί η ίδια η επιχείρηση να δημιουργήσει και να αξιοποιήσει.
Η παραγωγή γνώσης δεν είναι μόνο υπόθεση ικανότητας, αλλά ωριμότητας και συναισθημάτων. Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία έρχεται να δημιουργήσει την επιχειρησιακή γνώση, γνωρίζοντας πως το πιο σημαντικό στοιχείο για την επιτυχία είναι η συναισθηματική, δίκαιη και ηθική διαχείριση των ανθρώπων στην προσπάθειά τους να συμμετέχουν σε ένα στόχο. Η ανάγκη τεκμηρίωσης και αξιοποίησης της επιχειρησιακής γνώσης, αλλά και η δυνατότητα παρουσίασης πρακτικών και αποτελεσματικών ιδεών από όλο το προσωπικό και για όλα τα θέματα είναι οι δύο βασικοί πυλώνες της έννοιας της επιχειρησιακής δημοκρατίας, καθώς καινοτόμες δεν είναι οι επιχειρήσεις που εισάγουν την καινοτομία αλλά αυτές που τη δημιουργούν μέσα από τη γνώση τους.
Η πρώτη ύλη δηλαδή για την ανάπτυξη κάθε επιχείρησης βρίσκεται μέσα στην επιχείρηση και συγκεκριμένα μέσα στους ανθρώπους της. Η κύρια πρόκληση είναι το πώς η επιχείρηση μπορεί να πάρει αυτή την πρώτη ύλη, τη γνώση δηλαδή, από όλους τους ανθρώπους της ανεξαιρέτως, και όχι από επιλεγμένους ή τους ιεραρχικά και φαινομενικά ικανότερους. Μια επίσης πρόκληση είναι το πώς η γνώση αυτή θα αξιολογηθεί, θα αναλυθεί, θα επαναδιοχετευτεί στην επιχείρηση για την παραγωγή πρόσθετης γνώσης, και περισσότερο πώς θα περάσει στην επιχειρησιακή λειτουργία και παραγωγή για τη δημιουργία καινοτομίας, που θα δώσει στην επιχείρηση πλεονεκτήματα επίτευξης ανταγωνιστικότητας και μετέπειτα εξωστρέφεια. Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία βασίζεται στη σοφία των αρχαιοελληνικών Δελφικών Παραγγελμάτων, με πρώτα τα «Γνώθι Σαυτόν», «Μέτρον Άριστον» και «Μηδέν Άγαν». Χωρίς την επιχειρησιακή γνώση δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς την πραγματική εικόνα, ικανότητα και ωριμότητα μιας επιχείρησης, έτσι ώστε με σύνεση και χωρίς υπερβολές να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν οι κατάλληλες και αποτελεσματικότερες επιχειρησιακές στρατηγικές.
Κύριες Διαστάσεις και δείκτες της επιχειρησιακής λειτουργίας
Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία είναι μια διοικητική τεχνολογία που μπορεί εκ πρώτης όψεως να χαρακτηρίζεται θεωρητική, η εφαρμογή και υλοποίησή της όμως αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο, καθώς απαιτεί υψηλή τεχνολογία, σύγχρονες τεχνικές, διαδικασίες και πρακτικές για τη δημιουργία μετρήσιμων και πρακτικών αποτελεσμάτων. Παρόλα αυτά, η πολυπλοκότητα που ενυπάρχει στην εφαρμογή της Επιχειρησιακής Δημοκρατίας γίνεται με διάφανο τρόπο χωρίς να εμφανίζεται στην επιχείρηση, χωρίς να δημιουργεί άγχος και προβληματισμό, αλλά βοηθώντας το προσωπικό να εστιάσει στην απλότητα για τη συμμετοχικότητα.
Ορισμένες από τις τεχνικές που εντάσσονται διακριτικά στην υλοποίηση της Επιχειρησιακής Δημοκρατίας είναι η:
• Εξόρυξη Δεδομένων (Data mining),
• η Αναζήτηση και Ανάκτηση Πληροφοριών, η Διαχείριση Ασαφούς Λογικής (fuzzy logic),
• η Νευρο-Μηχανική & Νευρο-Διαχείριση (Νeuro-Engineering & Νeuro-Management),
• η Διαχείριση Ανθρώπινης Αντίληψης, Σκέψης, Λογισμού και Αντίδρασης,
• η Εξόρυξη Γνώσης, Συμπεριφοράς και Προτύπων,
• η Περιγραφική και Επαγωγική (Descriptive & Inferential) Στατιστική,
• η Αρχετυπική Ανάλυση, οι Δυνατότητες και Πιθανότητες (Possibilities & Probabilities),
• η Διαχείριση Βάσεων Γνώσης και Δεδομένων και άλλα.
Συνεπώς, η Επιχειρησιακή Δημοκρατία δεν εφαρμόζεται μόνο με ερωτηματολόγια, συζητήσεις, εκτιμήσεις και κλασικές διοικητικές πρακτικές οργάνωσης επιχειρήσεων. Πίσω από τις φαινομενικά απλές διαδικασίες λειτουργεί μια επιστημονική προσέγγιση διαχείρισης πληροφοριών και γνώσης, που συνεισφέρει στην αξιοποίηση της επιχειρησιακής γνώσης στην ανάπτυξη καινοτομίας και επιχειρησιακής στρατηγικής μέσω ενός δημοκρατικού περιβάλλοντος.
Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ένα κλασικό και κοινότοπο μοντέλο επιχειρησιακής αναδιοργάνωσης, στρατηγικής, βελτίωσης διαδικασιών, ποιότητας και όλων αυτών που έχουν αναφερθεί χρόνια πριν και συνεχίζουν να αναφέρονται από τους γενικούς συμβούλους επιχειρήσεων. Είναι μια διοικητική τεχνολογία με στόχο τον άνθρωπο και τη συνέργεια των ανθρώπων μέσα από ένα δημοκρατικά επιχειρησιακό περιβάλλον, έτσι ώστε να δίνουν οι άνθρωποι ότι καλύτερο μπορούν να δώσουν με τη γνώση τους για την προσωπική και επιχειρησιακή ανάπτυξη.
Το μοντέλο δημιουργεί 40 δείκτες βάσει των οποίων αναπτύσσονται οι σχετικές δράσεις οργάνωσης επιχειρησιακών δομών και ανθρώπινου δυναμικού για την αξιοποίηση της επιχειρησιακής γνώσης και δυναμικής προς όφελος της επιχείρησης σε πολλαπλές διαστάσεις (νέα προϊόντα, υπηρεσίες, διαδικασίες, δράσεις, έργα, πρωτοβουλίες κ.λπ.). Η υλοποίηση του μοντέλου απαιτεί ελάχιστη δέσμευση επιλεγμένου ανθρώπινου δυναμικού και μπορεί να εφαρμοστεί στην επιχείρηση σταδιακά αν χρειαστεί, καθώς διαθέτει μια καινοτόμο μεταλλακτική και προσαρμόσιμη (agile) δομή.
Ξεκινώντας από μια πιλοτική εφαρμογή του σε μια διεύθυνση μιας επιχείρησης ή σε μια από τις εταιρίες ενός ομίλου επιχειρήσεων, μπορεί να περιοριστεί η δέσμευση οικονομικών πόρων, ανθρώπινου δυναμικού και επιχειρησιακής λειτουργίας, ενώ δημιουργούνται αποτελέσματα που μπορούν υποστηρίξουν τη μετέπειτα επέκταση και στρατηγική εφαρμογή του μοντέλου στην επιχείρηση. Το ολοκληρωμένο μοντέλο της Επιχειρησιακής Δημοκρατίας υποστηρίζει μια διειστημονική σύζευξη (διαχείριση στρατηγικής, γνώσης, καινοτομίας, ανθρώπινου δυναμικού, τεχνολογίας, παραγωγής, ηγεσίας, ποιότητας, διαδικασιών κ.λπ.), δηλαδή μια ένωση διοικητικών τεχνολογιών και ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο που στρέφει όλες τις διοικητικές επιστήμες και πρακτικές στην προσπάθεια ένωσης των ανθρώπων, μέσα από την ελευθερία έκφρασης, στο να παράγουν γνώση ως πρώτη ύλη για την καινοτομία. Χωρίς επιχειρησιακή δημοκρατική κουλτούρα δε δημιουργείται ουσιαστική επιχειρησιακή γνώση. Χωρίς γνώση δεν υπάρχει καινοτομία, χωρίς καινοτομία δεν υπάρχει ανάπτυξη και χωρίς ανάπτυξη δεν υπάρχει εξωστρέφεια. Το διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζει επιγραμματικά τα στάδια της Επιχειρησιακής Δημοκρατίας σε μορφή πυραμίδας, καθώς και τους διοικητικούς τομείς που προσεγγίζονται περισσότερο –και όχι αποκλειστικά– σε κάθε στάδιο.
Επιχειρησιακή δημοκρατία – Μια πολυδιάστατη διοικητική προσέγγιση
Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία απευθύνεται περισσότερο σε επιχειρήσεις που στοχεύουν στην καινοτομία, στην ανταγωνιστικότητα και στην εξωστρέφεια και λιγότερο σε αυτές που γενικότερα αναζητούν ένα μοντέλο βελτίωσης της επιχειρησιακής λειτουργίας και δραστηριότητάς τους.
Είναι ένα μοντέλο που ταυτίζεται απόλυτα με την παγκόσμια έρευνα στη διεθνή διαχείριση επιχειρήσεων. Είναι ένα μοντέλο που συνεισφέρει στην επίλυση του παγκόσμιου προβληματισμού διαχείρισης της οικονομίας, που παρά την τεχνολογική εξέλιξη παραμένει ασταθής και απρόβλεπτη. Στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα γίνεται καθημερινά αντιληπτό πως η αιτία των προβλημάτων δεν είναι η έλλειψη τεχνολογίας ή τεχνογνωσίας, αλλά η έλλειψη αληθινής γνώσης για τον σωστό προσδιορισμό του κάθε προβλήματος/θέματος. Η τεχνοκρατική ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας κάνει έναν κύκλο που στις επόμενες δεκαετίες θα επιστρέψει πάλι στον άνθρωπο – από αυτόν άλλωστε ξεκίνησε, απέτυχε όμως να τον κατανοήσει. Η τεχνοκρατική εξέλιξη από τον εξοπλισμό (Η/Υ) στο λογισμικό, στο δια-δίκτυο και στη νευρομηχανική δείχνει πως όσο αυξάνεται η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας για την επίλυση των προβλημάτων, τόσο μεγαλύτερη είναι η προσπάθεια κατανόησης της κοι-νωνίας και του ανθρώπου. Το ΜΙΤ, το Berkley και άλλα κορυφαία πανεπιστήμια έχουν ήδη στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση, όχι μόνο μέσα από τη διαχείριση γνώσης, τις γνωστικές επιστήμες, τις νευροεπιστήμες (cognitive sciences, neuroscience, κ.λπ.) και άλλες σχετικές, αλλά κυρίως μέσα από την αναζήτηση μοντέλων εκμαίευσης της αληθινής γνώσης, όπου η αλήθεια είναι γνώση και η γνώση είναι δύναμη.
Οι τεχνοκρατικές γενεές στην επίλυση των σύγχρονων προκλήσεων
Από τους υπολογιστές (Hardware) πίσω στον άνθρωπο (Peopleware)
Το Berkley Initiative for Soft Computing ειδικότερα μελετά την ασάφεια στην κοινή λογική για τον προσδιορισμό της αλήθειας και του ορθολογισμού. Το ερώτημα εδώ βέβαια, πέραν του τι είναι κοινή λογική και αν αυτή υπάρχει, είναι κυρίως τι είναι η αλήθεια και πώς κανείς παίρνει την αλήθεια. Η Επιχειρησιακή Δημοκρατία ανήκει στις γνωστικές επιστήμες και συνεισφέρει στην επίλυση του προβληματισμού αυτού με δομές που προσεγγίζουν την ενότητα, την ηθική και τον σεβασμό προς τον άνθρωπο, όπου οι αρχές αυτών αποτελούν παράλληλα κύρια συστατικά της δημοκρατίας και καταλύτες παραγωγής αλήθειας. H Επιχειρησιακή Δημοκρατία δημιουργήθηκε ύστερα από πολυετή έρευνα του Δρ. Ευάγγελου Μαρκόπουλου στην EMPROSS, μέσα από την αξιοποίηση ερευνητικής γνώσης που δημιούργησε στην ίδια την εταιρία, αλλά και στα πανεπιστήμια Brunel University του Λονδίνου και Tampere University of Technology στη Φινλανδία, όπου διατηρεί ακαδημαϊκές θέσεις διεξάγοντας έρευνα στους τομείς της επιχειρησιακής μηχανικής, γνώσης και καινοτομίας, καθώς και από το Berkley Initiative for Soft Computing στο οποίο συμμετέχει. Η εφαρμογή του μοντέλου γίνεται αποκλειστικά από την EMPROSS σε παγκόσμιο επίπεδο.
* Ο Καθηγητής Dr. Ευάγγελος Μαρκόπουλος είναι μια παγκόσμιας εμβέλειας προσωπικότητα, διακεκριμένος εμπειρογνωμόνων, επιχειρηματίας και επιστήμονας στον τομέα της Τεχνολογίας και συγκεκριμένα στην Τεχνοκρατική Επιχειρησιακή Ανάπτυξη, την Διαχείρισης Γνώσης και Καινοτομίας, και την Τεχνοοικονομική και Τεχνοκρατική διαχείριση έργων και επενδύσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Πέραν της ευρείας επαγγελματικής, επιχειρησιακής, επιστημονικής και ακαδημαϊκής του καριέρας, κυρίως στο εξωτερικό, δημιούργησε το διοικητικό μοντέλο «Επιχειρησιακή Δημοκρατία» με τα παράγωγά του (Συνεργατική Καινοτομία, Επιχειρησιακή Συνεργατικότητα, Επιχειρησιακή Μικρο- και ΜακροΔημοκρατία και άλλα), τα οποία εφαρμόζει με την EMPROSS SITC σε παγκόσμιο επίπεδο.
