Τι συμβαίνει στις ΗΠΑ;
Θανάσης Κ.
Για το θρίλερ των αμερικανικών εκλογών θα γράψω αύριο (ελπίζω να έχουμε τελικό αποτέλεσμα ως τότε – αν και όρκο δεν παίρνω)…
Με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα βγαίνουν τα εξής πρώτα συμπεράσματα:
* Πρώτον, ό,τι κι αν συμβεί, το αποτέλεσμα ΔΕΝ θα είναι «άνετη νίκη» του Δημοκρατικού υποψηφίου Τζό Μπάϊντεν, όπως προεξοφλούσαν όλες σχεδόν οι επίσημες δημοσκοπήσεις κι όλα τα διεθνή ΜΜΕ. Έδιναν 8 με 11 μονάδες διαφορά σε ψήφους, ενώ μέχρι στιγμής η διαφορά (υπέρ του Μπάϊντεν) είναι μόλις 1,8%!
(Το 2016, ο Τράμπ είχε κερδίσει την Προεδρία, αν και υστερούσε 2,1% της αντιπάλου του).
* Δεύτερον, αν κερδίσει ο Μπάϊντεν, θα το κατορθώσει με πολύ μικρή διαφορά – και σε ψήφους και σε εκλέκτορες. Αυτό σημαίνει ότι κοινωνία είναι κάθετα πολωμένη. Κυριολεκτικά «χωρισμένη στα δύο»…
Κάτι που σπάνια συμβαίνει σε τέτοια έκταση στις ΗΠΑ…
Και με απόλυτη «εχθρότητα» ανάμεσα στα δύο «στρατόπεδα».
Κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν – όσο θυμόμαστε, τουλάχιστον!
* Τρίτον, είναι προφανές ότι οι δημοσκόποι κάτι δεν μετρούσαν καλά όλο αυτό το διάστημα. Ή κάτι αποσιωπούσαν. Και τα διεθνή ΜΜΕ το ίδιο…
–Γράφηκε προχθές ότι από τις 57 μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες στις ΗΠΑ, οι 47 ήταν καθαρά με τον Μπάϊντεν (κυρίως εναντίον του Τράμπ), μόνον οι 7 με τον Τράμπ, ενώ 3 κρατούσαν πιο «μεσοβέζικη» στάση (με απόκλιση προς τον Μπάϊντεν)
–Από τα έξη μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα πανεθνικής εμβέλειας, τα 5 ήταν με τον Μπάϊντεν και το ένα με τον Τράμπ.
–Ενώ τα μεγάλα διεθνή δυτικά μέσα ήταν σχεδόν όλα με τον Τράμπ.
–Η «ακαδημαϊκή διανόηση» των Πανεπιστημίων (στις ΗΠΑ και εκτός) ήταν ολόκληρη με τον Μπάϊντεν – με ελάχιστες εξαιρέσεις.
–Το Hollywood κι όλη η παγκόσμια «βιομηχανία του θεάματος» ήταν με τον Μπάϊντεν – κυρίως εναντίον του Τράμπ – σχεδόν χωρίς εξαίρεση.
Γενικά οι «γνωμηγέτες» (opinion leaders) και οι μηχανισμοί διαμόρφωσης της Κοινής Γνώμης (opinion making) ήταν πρωτίστως εναντίον του Τράμπ (και υπέρ του Μπάϊντεν).
H «μεροληψία» των media εναντίον του Τράμπ ήταν δηλητηριώδης και χωρίς προηγούμενο.
Κι όμως – με όλους εναντίον του – το έφερε στα ίσα!
Αυτό σημαίνει ότι η μισή αμερικανική κοινωνία συσπειρώθηκε γύρω του! Κι αντιστάθηκε στον καταιγιστικό «επικοινωνιακό Πόλεμο» που του έγινε…
Αναρωτιέται, άραγε, κανείς γιατί;
* Τέταρτον, το αποτέλεσμα κρίνεται τελικά – και καθυστερεί πρωτόγνωρα – λόγω της «επιστολικής ψήφου». Παλαιότερα η επιστολική ψήφος αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά Αμερικανούς πολίτες που βρίσκονταν εκτός ΗΠΑ τη μέρα των εκλογών. Και οι επιστολικές ψήφοι ήταν αμελητέες ως ποσοστό…
Φέτος, αντίθετα, πάνω από τις μισές ψήφους (κοντά στο 60%) είναι «επιστολικές»!
Και αφορούν πλέον κατοίκους των ΗΠΑ που βρίσκονταν μέσα στη χώρα. Και ψήφισαν με επιστολές λόγω κορονοϊού…
Μόνο που η γενίκευση της επιστολικής ψήφου γεννά εύλογες υποψίες νοθείας (πρώτα-πρώτα καταστρατηγείται το τεκμήριο της «μυστικής ψηφοφορίας»).
Σε μια σειρά από «αμφισβητούμενους» Πολιτείες, ο Τράμπ έδειξε να κερδίζει καθαρά σε ψήφους, αλλά όταν μπήκαν στην καταμέτρηση και οι επιστολικές ψήφοι η εικόνα άλλαξε.
Σε άλλες ο Τράμπ διατήρησε την «πρωτιά», αν και η διαφορά μίκρυνε. Ενώ σε άλλες ανατράπηκε η διαφορά υπέρ του Τράμπ– ακόμα και μεγάλη διαφορά – και το αποτέλεσμα γύρισε υπέρ του Μπάϊντεν.
Λέγεται ότι οι επιστολικές ψήφοι ήταν κατά τα δύο τρίτα υπέρ του Μπάϊντεν. Δηλαδή τεράστια διαφορά σε σχέση με τις «κανονικές» ψήφους!
Όταν οι επιστολικές ψήφοι έχουν τέτοια διαφορά και βαρύνουν τόσο καθοριστικά στο αποτέλεσμα, είναι προφανές ότι «κάτι συμβαίνει»…
* Πέρα από τις Προεδρικές εκλογές, ωστόσο, είχαμε και εκλογές για την ανανέωση της Αμερικανικής Βουλής (435 έδρες) καθώς και για το ένα τρίτο της Γερουσίας. Τη Βουλή την έλεγχαν οι Δημοκρατικοί και φιλοδοξούσαν να διευρύνουν την πλειοψηφία τους. Με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίζουν έδρες, οι Δημοκρατικοί χάνουν κι υπάρχει πιθανότητα (αν και όχι «βεβαιότητα») η Βουλή να περάσει στους Ρεπουμπλικάνους.
Από την άλλη πλευρά, τη Γερουσία την έλεγχαν οι Ρεπουμπλικάνοι, οι Δημοκρατικοί φιλοδοξούσαν να ελέγξουν και τη Γερουσία, αλλά με τα ως τώρα αποτελέσματα δεν θα το καταφέρουν. Η Γερουσία θα παραμείνει στα χέρια των Ρεπουμπλικανών.
Εν πάση περιπτώσει, στα νομοθετικά σώματα οι θέσεις των Ρεπουμπλικανών βελτιώνονται. Πράγμα πολύ σπάνιο μετά από μια τετραετία Ρεπουμπλικανού Προέδρου.
* Έκτον, σε δημοσκοπήσεις που έγιναν τη μέρα των εκλογών στις ΗΠΑ φάνηκε ότι το πιο σημαντικό για τους ψηφοφόρους ήταν η Οικονομία (όπου ο Τράμπ – κατά ομολογία και των αντιπάλων του ακόμα – τα πήγε πολύ καλά, τουλάχιστον μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας). Και το λιγότερο που τους απασχολεί – κάτω από 20% – είναι ο κορονοϊός. Κι όμως, στον κορονοϊό έλπιζαν οι αντίπαλοι του Τράμπ για να τον «συντρίψουν».
Επίσης στα exit polls φάνηκε ότι οι Ισπανόφωνοι έδωσαν σημαντική ώθηση στον Τράμπ! Ακόμα και σημαντική μερίδα των μαύρων της Αμερικής, αντίθετα με τις προσδοκίες των δημοκρατικών, ότι ο Τράμπ είναι ο «εκλεκτός» των πλούσιων και της λευκής ανώτερης μεσαίας τάξης.
Στην πραγματικότητα, η ανώτερη μεσαία τάξη στήριξε περισσότερο τον Μπάϊντεν αυτή τη φορά, απ’ ότι πριν τέσσερα χρόνια είχε στηρίξει την δημοκρατική υποψηφία Χίλαρι Κλίντον.
Η «ταξική διάσταση» της προεδρικής ψήφου είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι περίμεναν πολλοί Δημοκρατικοί. Είναι τα χαμηλά μεσαία στρώματα και η αμερικανική ενδοχώρα που στήριξαν τον Τράμπ. Και είναι η μεσαία και ανώτερη αστική τάξη, καθώς και τα διεθνοποιημένα στρώματα των ελίτ στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις, που στήριξαν καθοριστικά τον Μπάϊντεν.
* Έβδομο, είναι βέβαιο ότι η ελίτ των ΗΠΑ έδωσε τη μάχη per mare per terra να κερδίσει ο Μπάϊντεν. Ενώ ο Τράμπ – αναμφίβολα προερχόμενος κι αυτός από την επιχειρηματική ελίτ – εξέφρασε τα μεσαία στρώματα και τις πιο παραδοσιακές αξίες της Αμερικής.
Και διεθνώς μεγάλο μέρος των παγκοσμιοποιημένων ελίτ και της διεθνούς «Πολιτικής ορθότητας», έδωσαν «τα ρέστα τους», σε όλο τον κόσμο, για να χάσει ο Τράμπ.
Μόνο που – ανεξαρτήτως αποτελέσματος – έκαναν ένα μικρό λάθος: Επέλεξαν ως υποψήφιο απέναντί του, ένα συμπαθές πρόσωπο, τον πρώην Αντιπρόεδρο του Ομπάμα, Τζό Μπάϊντεν, αλλά μεγάλης ηλικίας και – ολοφάνερα – εύθραυστης υγείας.
Με προφανή σκοπιμότητα να τον αντικαταστήσουν σύντομα (και πάντως πριν από τη λήξη της τετραετίας του) με την υποψήφια αντιπρόεδρό του, Καμάλα Χάρις, μια άπειρη πολιτικό – έγινε γερουσιαστής, για πρώτη φορά, μόλις το 2017!
(Και αρκετά «ακραία» σε απόψεις – στα προκριματικά των Δημοκρατικών φέτος συγκέντρωσε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά…).
Κάποιοι λοιπόν πιστεύουν ότι γίνεται κάποιοι είδους «βελούδινο πραξικόπημα» στις ΗΠΑ: Οι Δημοκρατικοί προώθησαν και πιθανόν να εκλέξουν, έστω και οριακά, έναν «ανήμπορο» προεδρικό υποψήφιο, με πρόθεση να τον «παραιτήσουν» σύντομα και να βάλουν στη θέση του μια νέα – και «ακραία» – αντιπρόεδρο. Που από μόνη της δεν είχε καμία ελπίδα να εκλεγεί ποτέ…
–Έτσι η Αμερική εμφανίζεται σήμερα μια διχασμένη κοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Αν κερδίσει ο δημοκρατικός υποψήφιος Μπάϊντεν, η διεθνής «Πολιτική Ορθότητα» θα έχει επιτύχει μια «Πύρρεια Νίκη». Γιατί η κοινωνία από κάτω δεν ακολουθεί. Και θα αντιδράσει σε μεγάλες φορολογικές αυξήσεις που θα πλήξουν καίρια την οικονομία.
–Αν πάλι κερδίσει τελικά το Τράμπ, θα έχει επιτύχει μια θεαματική νίκη σε βάρος την «Πολιτικής Ορθότητας», αλλά θα η κοινωνία από κάτω θα παραμένει διχασμένη και θα πρέπει να κάνει πολλά για να κερδίσει συμμάχους. Γιατί ως τώρα είχε στήριξη από την κοινωνία, αλλά παρέμενε αρκετά μόνος στο πολιτικό σκηνικό. Συχνά και το ίδιο το Κόμμα του δεν ήταν μαζί του – κι αυτό καθιστά ακόμα πιο απίστευτα τα υψηλά ποσοστά που κατάφερε να πάρει, παρ’ όλα αυτά…
Όποιο και αν είναι το τελικό αποτέλεσμα, ο Τράμπ αυτή τη φορά έχει ήδη πάρει μεγαλύτερα ποσοστά και πολύ περισσότερες ψήφους απ’ όσο κέρδισε το 2016 όταν κατάφερε να εκλεγεί. Κι ήταν όλο αυτό το διάστημα εντελώς μόνος του…
Μια τελικά παρατήρηση: Πέρα από τα πρόσωπα των αντιπάλων υποψηφίων, και τα δύο ιστορικά Κόμματα των ΗΠΑ δεν είναι πια αυτό που ήταν μέχρι σχετικά πρόσφατα.
–Ο «πυρήνας» του Δημοκρατικού Κόμματος έχει γύρει προς τα αριστερά. Ακόμα και την γνωστή ημί-τρομοκρατική οργάνωση antifa – υπερασπίστηκαν!
–Από την άλλη πλευρά το Ρεπουμπλικανικό κόμμα είναι ακέφαλο. Ο Τράμπ δεν τους εκφράζει, ο αριστερόστροφος ριζοσπαστισμός των «Δημοκρατικών» τους φοβίζει – και οι ίδιοι απλώς προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα κενά που δημιουργεί η πόλωση χωρίς, όμως, να έχουν αίσθηση κατεύθυνσης.
Από την άλλη πλευρά, η κοινωνία συσπειρώνεται όλο και περισσότερο σε αιτήματα της λεγόμενης συντηρητικής ατζέντας: «λιγότεροι φόροι» και «επιβολή του νόμου-ασφάλεια». Κυρίως από τη μεσαία τάξη και κάτω…
–Οι Δημοκρατικοί είναι όλο και πιο αντίθετοι με αυτά, γιατί δεν τα πιστεύουν.
–Οι Ρεπουμπλικανοί μάλλον δεν μπορούν να τα διαχειριστούν, διότι η εκλογική τους βάση είναι παραδοσιακά διαφορετική ταξικά.
Σε κάθε περίπτωση, έχουμε μπροστά μας μεγάλες αλλαγές και στο κομματικό σύστημα των ΗΠΑ!
Το οποίο έχει αποτύχει και στα δύο: δεν παράγει Πολιτική και δεν παράγει Συναινέσεις.
Κι αυτό φέρνει στην επιφάνεια μια βαθύτερη κρίση της ίδιας την πολιτικής ελίτ, του τρόπου που σκέπτεται, του τρόπου που επικοινωνεί και του τρόπου που ΔΕΝ εκπροσωπεί πια την κοινωνία
(Αυτό το τελευταίο, βέβαια, δεν συμβαίνει μόνο στις ΗΠΑ. Αλλά η κρίση της ελίτ στις ΗΠΑ θα σηματοδοτήσει ραγδαίες αλλαγές σχεδόν παντού αλλού)…
