Σε χώρες της Δύσης
Από ιατρικά λάθη πεθαίνουν 98.000 άνθρωποι κάθε χρόνο στον δυτικό κόσμο. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένα επίσημο σύστημα καταγραφής ιατρικού λάθους και γι’ αυτό δεν υπάρχουν στοιχεία για θανάτους.
“Τα ιατρικά λάθη στις ειδικότητες της χειρουργικής, της παιδιατρικής και της παθολογικής στη χώρας μας είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων” ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επιστημονικά υπεύθυνη του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος “Organisational Culture and Patient Safety”, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Εύχαρις Παναγοπούλου.
Τα αποτελέσματα της ενότητας “Παράγοντες πρόληψης ιατρικού λάθους” του προγράμματος “Organisational Culture and Patient Safety”, η οποία αφορούσε τον ελλαδικό χώρο, έδειξαν ότι σε κανένα από τα συμμετέχοντα νοσοκομεία δεν υπήρχε επίσημο σύστημα καταγραφής ιατρικού λάθους. Στην ενότητα αυτή μελετήθηκαν συστηματικά οι παράγοντες πρόκλησης ιατρικών λαθών σε τρεις ειδικότητες, τη χειρουργική, την παιδιατρική και την παθολογική και συμμετείχαν 325 ειδικοί ιατροί, εργαζόμενοι στα νοσοκομεία της Ελλάδας.
Σε σχέση με τη συχνότητα παρατήρησης ιατρικού λάθους, το 47%-51% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι έκαναν τουλάχιστον ένα λάθος τον τελευταίο μήνα, ενώ 4%-5% ανέφεραν ότι τα λάθη ήταν περισσότερα από τέσσερα. Επίσης, και στις τρεις ειδικότητες, πρωτίστως και με μεγάλη διαφορά στη βαρύτητα, τα λάθη ήταν αποτέλεσμα κακής ή ελλιπούς ομαδικής συνεργασίας (teamwork). Διαπιστώθηκε ακόμη ότι οι γυναίκες κάνουν λιγότερα λάθη από τους άντρες και οι περισσότερο έμπειροι ιατροί περισσότερα από τους άπειρους.
“Η έρευνα αυτή έγινε για την πρόληψη και την αποφυγή του ιατρικού λάθους. Κι όταν λέμε ιατρικό λάθος εννοούμε οποιοδήποτε λάθος μπορεί να προκαλέσει ή να μην προκαλέσει βλάβη στον ασθενή. Π.χ., η χορήγηση αναλγητικού σε ασθενή που δεν το χρειάζεται είναι λάθος, το οποίο ΄μως μπορεί να μην έχει επίπτωση στη ζωή του, ενώ η λάθος χορήγηση αναισθητικού μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Και στις δύο περιπτώσεις όμως πρόκειται για λάθος” εξήγησε η κ. Παναγοπούλου.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι σε μια εποχή που η ιατρική πράξη γίνεται όλο και πιο πολυπαραγοντική, είναι όχι μόνο αντιεπιστημονικό, αλλά και παράλογο, ν’ αναζητούνται ευθύνες μόνο σε ένα άτομο. “Ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχει δόλος, υποχρέωση ενός συστήματος είναι να έχει μηχανισμούς καταγραφής και πρωτόκολλα πολλαπλών ελέγχων, κάτι που απουσιάζει από την eλληνική πραγματικότητα” ανέφερε η κ. Παναγοπούλου.
Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα “Organisational Culture and Patient Safety” ξεκίνησε το 2009, με τη συμμετοχή εννέα χωρών (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Γερμανία, Κροατία, Βουλγαρία, Τουρκία). Η ενότητα “Παράγοντες πρόληψης ιατρικού λάθους” αφορούσε μόνο την Ελλάδα και στο πλαίσιό της μελετήθηκαν ατομικοί (ηλικία, φύλο, προϋπηρεσία), δομικοί (ώρες εργασίας, αναλογία περιστατικών/προσωπικού, παρουσία συστήματος καταγραφής του λάθους) και οργανωσιακοί παράγοντες.
Οι τελευταίοι αναφέρονται στην οργανωσιακή κουλτούρα, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη και λειτουργεί μια κλινική, στους τυπικούς αλλά κυρίως στους άτυπους κανόνες συνεργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία 20 χρόνια, με αφορμή αρχικά τον θάνατο της 12μηνης Josie King το 2001 στη Βοστώνη των ΗΠΑ και την αυτοκτονία της νοσηλεύτριας Kimberly Hiatt, τον Σεπτέμβριο του 2014, στο Σιάτλ των ΗΠΑ, στο επιστημονικό πεδίο των ανθρώπινων παραγόντων στην ιατρική πράξη (Ηuman Factors in Medicine) υπάρχει πληθώρα ερευνών για την πρόληψη και αποφυγή του ιατρικού λάθους.
