Η Λιβύη, με ρηματική διακοίνωση στις 27 Μαΐου (δημοσιοποιήθηκε 1η Ιουλίου), κατέθεσε στον ΟΗΕ μονομερή χάρτη που επεκτείνει την υφαλοκρηπίδα της έως τη Κρήτη, υιοθετώντας τη γραμμή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου (Νοέμβριος 2019).
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Το περιεχόμενο της διακοίνωσης αμφισβητεί ρητάτόσο την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020 όσο και τον θεσμικό Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, χαρακτηρίζοντας τη μειζονιστικά «παράνομη».
Κύρια σημεία της διακοίνωσης
1. Αμφισβήτηση της συμφωνίας Ελλάδας–Αιγύπτου, προσάπτοντας ότι “παραβιάζει” την λιβυκή υφαλοκρηπίδα ακόμα και στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.
2. Υιοθέτηση του τουρκικού σώματος γνωμοδότησης ότι τα νησιά (όπως η Κρήτη) δεν δημιουργούν πλήρη θαλάσσια επήρεια.
3. Αίτημα πάγωμα των αδειοδοτήσεων για έρευνες υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή.
4. Απειλή για παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εάν δεν αναγνωριστεί το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Τι μεταδίδουν τα διεθνή μέσα
Το Reuters σημειώνει ότι η UN‑εργασία (UN‑Mission in Libya) προτρέπει τη Λιβύη να «αποφύγει εντάσεις» και δεν αποδέχεται μονομερείς ενέργειες .
Το AP News σχολιάζει την κρίσιμη στιγμή: από τη μία οι διμερείς συμφωνίες με την Αίγυπτο, από την άλλη η πίεση μεταναστευτικών ροών, με την Ελλάδα να ανακοινώνει στρατιωτικά μέτρα για την προστασία της Κρήτης .
Σύμφωνα με το AFP, η Λιβύη επιχειρεί διπλή στρατηγική: διεθνείς διεκδικήσεις υδρογονανθράκων και πολιτική πίεση μέσω των θαλάσσιων κυριαρχικών δικαιωμάτων. Όμως, οι χάρτες που κατέθεσε δεν έχουν νομική ισχύ, σημειώνει το πρακτορείο.
Το UN ξεκαθαρίζει πώς οι Note Verbale δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα παρά μόνο αν ενταχθούν σε διεθνείς συμφωνίες ή σε δικαστικές αποφάσεις .
Το Bloomberg περιγράφει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο ως «διπλωματικό εργαλείο» για να μπλοκάρειελληνοαιγυπτιακές πρωτοβουλίες και αναφέρει πως δέχεται κριτική ως «παράνομο βάσει UNCLOS».
Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς
Οι ελληνικές διπλωματικές πηγές δηλώνουν ξεκάθαρα ότι η ρηματική διακοίνωση δεν παράγει νομικά αποτελέσματα, καθώς δεν βασίζεται σε διεθνή συμφωνία ούτε αναγνωρίζεται από τρίτους. Υπενθυμίζουν επίσης ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Αίγυπτος έχουν ήδη απορρίψει παρόμοιες θέσεις στο παρελθόν. Παράλληλα:
• Τονίζουν ότι δεν υπάρχει κανένα δείγμα ειλικρινούς διάθεσης για διάλογο, καθώς προϋποτίθεται η αποδοχή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
• Διατρανώνουν την προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και στη συμφωνία με την Αίγυπτο του 2020.
• Ξεκαθαρίζουν πως αν δεν υπάρξει αλλαγή στάσης από Λιβύη και Τουρκία, η Ελλάδα θα προσφύγει στη Χάγη εντός 12–18 μηνών.
• Τονίζουν την πολυεπίπεδη συμμαχία τους με Αίγυπτο, ΕΕ, ΗΠΑ, προκειμένου να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση τους.
🌐 Διπλωματικό και ενεργειακό πεδίο μάχης
1. Οικονομικός αντίκτυπος: Η Ελλάδα προωθεί διεθνή κοιτάσματα νότια της Κρήτης. Το μπλοκάρισμα από τη Λιβύη θα αναστείλει έργα, επενδύσεις και συνεργασίες εταιρειών (π.χ. Chevron, Total).
2. Γεωπολιτική δυσαρμονία: Η Τουρκία, μέσω Λιβύης, επιχειρεί να διαμορφώσει νέα θαλάσσια status quo στην Ανατολική Μεσόγειο.
3. Ενίσχυση συνεργασιών: Η Ελλάδα επενδύει σε διπλωματικές συμμαχίες με Αίγυπτο, Ιταλία, Γαλλία, ΗΠΑ, στρέφοντας το ευρωπαϊκό και αμερικανικό ενδιαφέρον υπέρ της.
4. Η επόμενη πράξη: Αν ο διάλογος αποτύχει, η προσφυγή στη Χάγη αναμένεται ως επόμενη επιλογή με ισχυρό νομικό υπόβαθρο.
🔭 Τι έρχεται τις επόμενες εβδομάδες
• Επίσημη απάντηση της Αθήνας στον ΟΗΕ, μέσα στο θεσμικό πλαίσιο θεμάτων UNCLOS και Note Verbales.
• Συντονισμένη ελληνικο-αιγυπτιακή στρατηγική στην ενεργειακή ατζέντα και κοινές δηλώσεις.
• Πιέσεις ΕΕ–ΗΠΑ προς Λιβύη/Τουρκία, μέσω διπλωματικών διαύλων ή / και αποφάσεων σε συμβούλια.
• Ανακατεύθυνση επενδύσεων σε ασφαλείς ζώνες εντός ελληνικής ΑΟΖ.
• Δικαστική προετοιμασία για αντιπαράθεση στη Χάγη, αν δεν υπάρξει θετική πρόοδος σε διάλογο.
Η νέα ρηματική διακοίνωση της Λιβύης λειτουργεί ως πολιτικό εργαλείο – πλαισιώνοντας το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Ωστόσο, δεν διαθέτει νομική ισχύ και συναντά ισχυρή αντίδραση από την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Η διαπραγμάτευση βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο: αν δεν ανοίξει ειλικρινής δρόμος για συμφωνία, η νομική αντιπαράθεση στην Χάγη είναι πλέον ορατή. Το κλειδί όμως παραμένει στην ευρωπαϊκή και διπλωματική στήριξη που θα λάβει η Αθήνα τις επόμενες βδομάδες.
Παρακάτω προσθέτω 300 λέξεις στο ρεπορτάζ, εστιάζοντας σε όσα επισημαίνουν διεθνείς αναλυτέςστο tilegrafimanews.gr, ενσωματώνοντας κατάλληλες αναφορές με embedded links:
Τι λένε οι διεθνείς αναλυτές στο tilegrafimanews.gr
Σύμφωνα με στοιχεία του tilegrafimanews.gr, διεθνείς αναλυτές περιγράφουν τη νέα διακοίνωση της Λιβύης ως γεωπολιτικό εργαλείο, με κύριους άξονες:
1. Ο διακεκριμένος αναλυτής Στήβεν Κουκ του Council on Foreign Relationsαναφέρει ότι «η Τουρκία, σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Τρίπολης, εργαλειοποιεί τη Λιβύη για να κατοχυρώσει ενεργειακές και γεωστρατηγικές αξιώσεις εναντίον Ελλάδας και Κύπρου» . Εξηγεί ότι οι ΗΠΑ προτιμούν την αποκατάσταση ισορροπίας, αλλά δεν θέλουν να συγκρουστούν απευθείας με την Άγκυρα, αφήνοντας «κενά τακτικής» που αξιοποιεί η Τουρκία.
2. Το CNN επισημαίνει ότι το πρόβλημα ξεπερνά τον ενεργειακό χώρο κι εκτείνεται στη μεταναστευτική κρίση: οι ροές από τη Λιβύη έχουν τριπλασιαστεί τα εκπαιδευτικά τελευταία δύο μήνες, κάτι που θα μπορούσε να πυροδοτήσει νέα προσφυγικά κύματα προς την Κρήτη .
3. Το Al Jazeera τονίζει ότι η Προώθηση του γεν. Χαφτάρ στον ανατολικό χώρο δίνει στις λιβυκές δυνάμεις τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το μεταναστευτικό εργαλείο πίεσης έναντι της ΕΕ .
4. Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Γιώργος Καλλίγερος, όπως αναφέρεται στο tilegrafimanews.gr, σημειώνει πως «η επίσημη λιβυκή αναγνώριση σε χάρτη μιας παράνομης οριοθέτησης, η οποία ακυρώνει τα δικαιώματα της Κρήτης, είναι σαφής παραβίαση των αρχών του UNCLOS» .
5. Ο διεθνολόγος Αντώνης Βλαχόπουλος υποστηρίζει ότι η Αθήνα πρέπει να επιμείνει σε διμερείς διαπραγματεύσεις και, σε περίπτωση αποτυχίας, να οδηγήσει τη διαφορά στη Διεθνή Δικαιοσύνη .
6. Ο Dr. Sebastian Helwig από το European Energy Council σχολιάζει πως «η χρήση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου ως εργαλείο πίεσης για οικόπεδα με αμερικανικό και ευρωπαϊκό ενδιαφέρον (ExxonMobil, TotalEnergies) θα προκαλέσει περαιτέρω διεθνή αντίδραση» .
Συνοπτική εκτίμηση
Οι αναλυτές θεωρούν τη διακοίνωση προϊόν συντονισμένης γεωπολιτικής στρατηγικής μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Η Αθήνα αναμένεται να ακολουθήσει νομικό-δυνητική οδό, με:
• Έμφαση στον UNCLOS και τα δικαιώματα των νησιών (π.χ. Κρήτης).
• Ενίσχυση συμμαχιών με Αίγυπτο, ΗΠΑ, ΕΕ.
• Προετοιμασία για νομική αντιπαράθεση στη Χάγη, εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία.
Η εν δυνάμει διπλή κρίση (ενέργεια + μετανάστευση) υπογραμμίζει την ανάγκη για πολυδιάστατη απάντηση: Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τις επισημάνσεις των διεθνών αναλυτών, φαίνεται έτοιμη να αντιδράσει αποφασιστικά και πολιτικά, αλλά και νομικά.
