ΑΠΟΚΡΙΕΣ: Έχει διαφορά το Καρναβάλι από τις Απόκριες; Πότε και πώς ξεκίνησε το ιστορικό καρναβάλι της Πάτρας; Ποια τα αποκριάτικα έθιμα της Ελλάδας; Με αφορμή τους μεγάλους εορτασμούς αυτού του Σαββατοκύριακου ρίχνουμε μια ματιά στα καρναβαλικά έθιμα της χώρας. Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρά Δευτέρα οπότε και αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή και ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου. Η Κυριακή της Απόκρεω είναι η δεύτερη Κυριακή της περιόδου αυτής, κατά την οποία καταναλώνεται παραδοσιακά κρέας, ενώ η επόμενη εβδομάδα ονομάζεται εβδομάδα της Τυρινής ή της Τυροφάγου καθώς παραδοσιακά καταναλώνονται γαλακτοκομικά ως ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της κρεοφαγίας και της νηστείας. Όλα αυτά θα πρέπει να είναι γνωστά για να κατανοηθεί η προέλευση της λέξης «αποκριά», αλλά και η ταυτόσημη σχέση της με το «καρναβάλι», καθώς αυτό προέρχεται εκ του λατινικού “Carneval, Carnevale” από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει. Το έθιμο του μασκαρέματος από την άλλη έχει παραμείνει από τις αρχαιοελληνικές Διονυσιακές γιορτές, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου. Το ιστορικό καρναβάλι της Πάτρας Το Πατρινό καρναβάλι είναι η μεγαλύτερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα. Μετρά ήδη 180 χρόνια ιστορίας. Το καρναβάλι της Πάτρας δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά ένα σύνολο εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν χορούς, παρελάσεις, κυνήγι κρυμμένου θησαυρού, καρναβάλι των μικρών κ.ά. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς με την νυχτερινή παρέλαση των πληρωμάτων του Σαββάτου, τη φαντασμαγορική μεγάλη παρέλαση αρμάτων και πληρωμάτων της Κυριακής και τέλος το τελετουργικό κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου στο μώλο της Αγίου Νικολάου στο λιμάνι της Πάτρας. Η δημιουργία του Πατρινού Καρναβαλιού οφείλεται σε πρόσμειξη διάφορων πολιτιστικών στοιχείων από τα πατροπαράδοτα αποκριάτικα έθιμα του ελλαδικού χώρου και της Πάτρας τις επιρροές από τη Δυτική Ευρώπη και ιδίως την Ιταλία και τα γειτονικά Επτάνησα και βεβαίως, από τις καινοτομίες που προέκυψαν στη διάρκεια καρναβαλικών εορτασμών στην Πάτρα. Ο πρώτος αποκριάτικος χορός στην Πάτρα δόθηκε το 1829 στην οικία του εμπόρου Μωρέττη. Η εμφάνιση των πρώτων καρναβαλικών αρμάτων τοποθετείται χρονικά στη δεκαετία του 1870. Τα άρματα τότε ήταν αποκλειστικά κατασκευές ιδιωτών, μόνο αργότερα ανέλαβε ο Δήμος Πατρέων έναν μεγάλο αριθμό κατασκευών. Όπως μαρτυρεί ο ιστορικός του Πατρινού Καρναβαλιού Νίκος Πολίτης την εποχή της Μπελ Επόκ διοργανώθηκαν ωραία καρναβάλια όπως τις χρονιές 1900, 1907, 1909 με τη συμμετοχή για πρώτη φορά ατόμων κάθε κοινωνικής τάξης και καταγωγής. Οι επόμενες δεκαετίες του 20ού αιώνα είναι αρνητικές για το καρναβάλι. Οι συνεχείς πόλεμοι και συγκρούσεις (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, Εθνικός Διχασμός, Μικρασιατική εκστρατεία) στέλνουν τους άνδρες στο μέτωπο και φέρνουν στην πόλη οικονομική στενότητα και δυστυχία. Οι εκδηλώσεις περιορίζονται αισθητά, ωστόσο δεν εκλείπουν. Παρόλα αυτά στη δεκαετία του 1940 με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο θα διακόψουν κάθε καρναβαλική εκδήλωση. Η αγάπη όμως των Πατρινών για το αποκριάτικο γλέντι δεν εξαφανίζεται. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 το καρναβάλι ξαναγεννιέται. Οι πρωτοπόροι μουσικοί όμιλοι “Ορφέας” και “Πατραϊκή Μαντολινάτα” έχουν τα ηνία της προσπάθειας. Το πατρινό καρναβάλι επιστρέφει στις ζωές των Πατρινών αλλά και όλων των Ελλήνων, ιδίως όμως όσων είχαν την οικονομική δυνατότητα (κυρίως εύποροι Αθηναίοι) να ταξιδέψουν στην Πάτρα για να συμμετάσχουν στο καρναβάλι, όπως και στα περίφημα Μπουρμπούλια. Το 1967, μια χρονιά μετά την εισαγωγή του θεσμού του «κυνηγιού του Θησαυρού», ο παρουσιαστής Άλκης Στέας θα αναλάβει την παρουσίαση του παιχνιδιού. Ο Στέας θα παρέμεινε για δεκαετίες ο χαρακτηριστικός παρουσιαστής του καρναβαλιού το οποίο μπήκε σε κάθε ελληνικό σπίτι από τις τηλεοπτικές συχνότητες της ΕΡΤ. Το 1974 ξεκινά η σύγχρονη φάση του καρναβαλιού, με τους καρναβαλιστές να παρελαύνουν πεζή στους δρόμους, αφού ως τότε ως τότε μόνο τα άρματα παρήλαυναν. Το θέαμα κορυφώνεται, το καρναβάλι γιγαντώνεται και η Πάτρα κατακλύζεται από εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες που κατακλύζουν την πόλη μέχρι και σήμερα. [irp posts="175003" name="Απόκριες 2018: Ευχές για κολούμα-Καθαρά Δευτέρα"] Τα καρναβάλια της Ελλάδας Εκτός από το καρναβάλι της Πάτρας, που κρατάει, βέβαια, τα πρωτεία, οι αποκριάτικες εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα είναι πλούσιες κατά το τελευταίο σαββατοκύριακο του Τριωδίου. Με έθιμα, πολλά από τα οποία έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα η Ελλάδα ετοιμάζεται για μια ακόμη χρονιά να ξεφαντώσει. Την επιτυχία του πατρινού καρναβαλιού ακολουθεί κατά πόδας το Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία, η Πλάκα των Αθηνών, και η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της. Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων, γράφει το altsantiri.gr. Ένα από τα πιο φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι και οι «Μπούλες» στη Νάουσα Ημαθίας. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης όπως η τελετή ενηλικίωσης κατά την οποία ο νέος, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπανδρους άντρες της φυλής, θα μυηθεί με τη σειρά του στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί σε άνδρα. Επίσης πρέπει να αναφερθεί το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι, η μεγαλύτερη, δημοφιλέστερη και πολυπληθέστερη εκδήλωση της Κρήτης, η οποία τα τελευταία χρόνια αναπτύσσει ιδιαίτερη δυναμική, περνώντας όχι μόνο τα σύνορα του νησιού, αλλά και της χώρας. Στο όμορφο, αναγεννησιακό Ρέθυμνο, ήδη από το 1914, καταγράφονται τα πρώτα στοιχεία χιουμοριστικών εκδηλώσεων. Απόκριες μιας άλλης εποχής, που έχει αφήσει το νοσταλγικό της άρωμα διάχυτο να μοσχοβολά ακόμη, με χορούς ρομαντικούς και τους Ρεθεμνιώτες να υποδέχονται με τις δέουσες τιμές την «Αυτού Εξοχότητα Βασιλέα Καρνάβαλο μέσα στην αταξία του ακράτητου γέλιου!». Ένα ακόμη έθιμο του κρητικού καρναβαλιού είναι η κρητική καντάδα, όπου μαντολίνα, λύρες και λαούτα ξεχύνονται στους δρόμους του ιστορικού κέντρου, πλημμυρίζοντας την πόλη με παραδοσιακούς ήχους. Στην Πλάκα, καθώς και σ’ όλα γενικά μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν. Τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι του Μοσχάτου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των δήμων του λεκανοπεδίου Αττικής. Στο Σοχό της Θεσσαλονίκης εμφανίζονται οι «Κουδουνοφόροι», ένα δρώμενο που σχετίζεται με τη γονιμότητα της γης ή και για πολλούς με τον έρωτα. Η κορύφωση των εκδηλώσεων, γίνεται το τριήμερο πριν από την Καθαρή Δευτέρα, όπου οι συμμετέχοντες με τραγόμορφες στολές και κουδούνια σε όλο το σώμα τους, ξεχύνονται και χορεύουν σε δρόμους και πλατείες. Στην Κάρπαθο την Καθαρή Δευτέρα στήνεται το «Λαϊκό Δικαστήριο των Ανήθικων Πράξεων». Το γεγονός αυτό αποτελεί ευκαιρία κάθαρσης και απονομής της δικαιοσύνης στο ξεκίνημα της Σαρακοστής.