ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ: Η περίοδος πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα, με αποκορύφωμα το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον Ορθόδοξο λαό.
Του Γιώργου Θεοχάρη
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από το tilegrafimanews.gr
News: Οι δύο αυτές ημέρες συνδέονται με βαθιά θρησκευτική κατάνυξη αλλά και με πλούσια λαϊκή παράδοση σε όλη την Ελλάδα.
Από τα χωριά της Ηπείρου μέχρι τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, τα έθιμα τιμούν την Ανάσταση του Λαζάρου και την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα.
Το Σάββατο του Λαζάρου και τα Λαζαράκια
Το Σάββατο του Λαζάρου εορτάζει την ανάσταση του φίλου του Χριστού, Λαζάρου, τέσσερις ημέρες μετά τον θάνατό του. Είναι μια ημέρα χαρμολύπης που προαναγγέλλει την Ανάσταση του Κυρίου. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι πιστοί τηρούν το έθιμο του ζυμώματος των λεγόμενων «Λαζαριών» ή «Λαζαράκια», μικρών ψωμιών σε σχήμα ανθρώπου, που συμβολίζουν τον Λάζαρο στο σάβανό του. Στα Λαζαράκια χαράζονται σταυροί και τοποθετούνται καρφιά ή γαρίφαλα στα μάτια.
Ιδιαίτερα γνωστό είναι το έθιμο αυτό στη Ρόδο, τη Λέσβο, την Κύπρο και τα Δωδεκάνησα, όπου οι γυναίκες φτιάχνουν τα Λαζαράκια μαζί με τα παιδιά. Στην Κρήτη, πολλές νοικοκυρές ετοιμάζουν τα Λαζαράκια και τα χαρίζουν στα παιδιά της γειτονιάς, συνοδεύοντάς τα με ευχές για καλή Ανάσταση.
Τα κάλαντα του Λαζάρου
Μια από τις πιο γραφικές παραδόσεις του Σαββάτου του Λαζάρου είναι τα κάλαντα του Λαζάρου, τα οποία ψάλλουν τα παιδιά στα χωριά και τις πόλεις, κρατώντας λουλούδια ή στολισμένα καλαθάκια. Τα τραγούδια αφηγούνται το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου και είναι προάγγελοι της Ανάστασης του Χριστού. Οι στίχοι ποικίλλουν από τόπο σε τόπο, ωστόσο έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως τη χαρμόσυνη διάθεση και την αναφορά στην ανοιξιάτικη φύση.
Στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα κορίτσια ντύνονται με παραδοσιακές φορεσιές και κρατώντας στολισμένα στεφάνια λένε τα κάλαντα του Λαζάρου από σπίτι σε σπίτι, ανταλλάσσοντας ευχές και παίρνοντας αυγά ή γλυκίσματα.
Το έθιμο των “Λαζαρίνων” στη δυτική Μακεδονία
Στην Κοζάνη, τα Γρεβενά και άλλες περιοχές της δυτικής Μακεδονίας, αναβιώνει το έθιμο των «Λαζαρίνων». Νεαρά κορίτσια, τις μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου, μαζεύονται, στολίζονται με παραδοσιακές ενδυμασίες, και γυρνούν στα σπίτια τραγουδώντας και χορεύοντας. Το έθιμο έχει ρίζες σε αρχαίες τελετουργίες γονιμότητας και σήμερα συνδυάζει τη χριστιανική πίστη με τα παλαιότερα λαϊκά στοιχεία.
Οι Λαζαρίνες συνοδεύουν τα τραγούδια τους με χορούς κυκλικούς, προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα που τιμά τη ζωή, την άνοιξη και την αναγέννηση της φύσης.
Κυριακή των Βαΐων και τα Βάγια
Η Κυριακή των Βαΐων, μία ημέρα πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα, τιμά την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όπου τον υποδέχτηκαν οι πιστοί κρατώντας βάγια και φωνάζοντας «Ωσαννά». Στις εκκλησίες, μετά τη Θεία Λειτουργία, οι ιερείς ευλογούν και μοιράζουν βάγια στους πιστούς. Στα νησιά, κυρίως στις Κυκλάδες, συνηθίζεται να δίνουν φύλλα φοίνικα ή δάφνης, που έχουν πλεγεί σε σχήματα σταυρού.
Σε πολλά χωριά της Ηπείρου, οι γυναίκες παίρνουν τα βάγια από την εκκλησία και τα βάζουν πίσω από εικόνες, ως ευλογία για το σπίτι. Στην Αιτωλοακαρνανία, ένα μικρό κλωνάρι βάγια τοποθετείται στο στάβλο ή στον κήπο για να «αγιάσουν» και οι καλλιέργειες ή τα ζώα.
Τοπικά έθιμα και παραδόσεις
Στην Πάρο, την Κυριακή των Βαΐων, τα κορίτσια πλέκουν στεφάνια από βάγια και λουλούδια και τα αφήνουν να επιπλέουν στη θάλασσα, κάνοντας ευχές για υγεία και ευτυχία. Στην Κέρκυρα, η ημέρα συνοδεύεται με φιλαρμονικές, θρησκευτικές πομπές και πρόγευση του Πάσχα με πιάτα από ψάρι, καθώς η ημέρα αποτελεί νηστίσιμη εορτή με κατάλυση ιχθύος.
Αξιοσημείωτο είναι και το έθιμο του «Πετάγματος των Βάγιων» στη Ζάκυνθο, όπου οι πιστοί κατά τη διάρκεια της λειτουργίας πετούν φύλλα βάγια από τους εξώστες των ναών, δημιουργώντας μια κατανυκτική και συγχρόνως εορταστική ατμόσφαιρα.
Ένα πέρασμα προς τη Μεγάλη Εβδομάδα
Τα έθιμα του Σαββάτου του Λαζάρου και της Κυριακής των Βαΐων σηματοδοτούν το τέλος της Σαρακοστής και την είσοδο στη Μεγάλη Εβδομάδα. Είναι στιγμές συλλογικής μνήμης, θρησκευτικής κατάνυξης αλλά και κοινωνικής συνοχής. Μέσα από τα τραγούδια, τις πομπές, τα Λαζαράκια και τα Βάγια, η ελληνική παράδοση διασώζει τον πλούτο της πίστης και την ελπίδα της Ανάστασης, μεταδίδοντας από γενιά σε γενιά το μήνυμα της ζωής και της λύτρωσης.
