Ελληνοτουρκικά: Άμεση και κατηγορηματική ήταν η απάντηση της Αθήνας στις προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, ο οποίος χαρακτήρισε «μαξιμαλιστικές και παράνομες» τις διεκδικήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Του Παντελή Χαριτάκη
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του προϋπολογισμού του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας για το 2025 στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση.
Ο Γκιουλέρ επανήλθε επίσης στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών του Αιγαίου, κατηγορώντας την Ελλάδα για παραβίαση διεθνών συνθηκών, ενώ υποστήριξε ότι η Τουρκία «απέτρεψε με αποφασιστικότητα» τη δραστηριότητα του ιταλικού πλοίου που επιχείρησε να ποντίσει καλώδιο εντός της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας».
Η απάντηση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ)
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) απάντησε άμεσα, τονίζοντας ότι η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία έχει υπογράψει και εφαρμόζει. Πηγές του Υπουργείου ανέφεραν:
> «Η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στο Διεθνές Δίκαιο, όπως και στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, έχοντας μάλιστα υπογράψει τη σχετική διεθνή σύμβαση (UNCLOS). Θέσεις οι οποίες αντίκεινται στο Διεθνές Δίκαιο δεν συμβάλλουν στην εμπέδωση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και στη βελτίωση των διμερών σχέσεων».
Παράλληλα, οι ίδιες πηγές υπογράμμισαν ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αποτελούν εγγυητή της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας:
«Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αποτελούν εγγυητή της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, όπως αυτά καθορίζονται από τους κανόνες της διεθνούς έννομης τάξης».
Η «Γαλάζια Πατρίδα» και οι προκλήσεις της Άγκυρας
Οι δηλώσεις του Γιασάρ Γκιουλέρ έρχονται σε συνέχεια των τοποθετήσεων του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ο οποίος προέβαλε εκ νέου τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας» (*Mavi Vatan*). Η στρατηγική αυτή εκφράζει την επιδίωξη της Τουρκίας να ελέγξει εκτεταμένες θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Ο Φιντάν εξέφρασε επίσης την «οργή» της Τουρκίας για τη συμμετοχή της Κύπρου στις ενεργειακές εξελίξεις της Ανατολικής Μεσογείου, χαρακτηρίζοντας παράνομες τις γεωτρήσεις και τις ενεργειακές συνεργασίες της Κυπριακής Δημοκρατίας με άλλες χώρες της περιοχής.
Πολιτικός διάλογος υπό σκιά έντασης
Οι δηλώσεις Γκιουλέρ και Φιντάν έρχονται σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, καθώς σε λίγες ημέρες αναμένεται να ξεκινήσει νέος γύρος πολιτικού διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι δύο χώρες προετοιμάζονται για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ), το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις αρχές του 2024 στην Άγκυρα, με τη συμμετοχή του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Παρά τις προσπάθειες για βελτίωση του κλίματος, οι πρόσφατες δηλώσεις από την τουρκική πλευρά υπονομεύουν τις προσπάθειες οικοδόμησης αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Η Αθήνα παραμένει προσηλωμένη στην προώθηση της θετικής ατζέντας, αλλά ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να ανεχθεί αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών
Ένα από τα βασικά ζητήματα που επανειλημμένα θέτει η Τουρκία είναι αυτό της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι η στρατιωτική παρουσία της Ελλάδας στα νησιά παραβιάζει τις Συνθήκες της Λωζάνης (1923) και των Παρισίων (1947).
Ωστόσο, η ελληνική πλευρά αντιτείνει ότι η στρατιωτική ενίσχυση των νησιών είναι απόλυτα νόμιμη, καθώς γίνεται σε απάντηση των τουρκικών απειλών, συμπεριλαμβανομένης της διαρκούς παρουσίας της τουρκικής στρατιάς του Αιγαίου στα μικρασιατικά παράλια.
Οι ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο
Η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει εστία έντασης, καθώς η Τουρκία επιχειρεί να εμποδίσει τις έρευνες και τις ενεργειακές δραστηριότητες της Ελλάδας και της Κύπρου. Το πρόσφατο επεισόδιο με το ιταλικό πλοίο, το οποίο επιχείρησε να ποντίσει καλώδιο σε θαλάσσια περιοχή εντός της ελληνικής ΑΟΖ, αλλά εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της τουρκικής τακτικής να αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία.
Η Άγκυρα εξέδωσε NAVTEX για τη συγκεκριμένη περιοχή, αμφισβητώντας την ελληνική αρμοδιότητα και προσπαθώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα. Παρόλα αυτά, η Αθήνα παραμένει σταθερή στις θέσεις της, τονίζοντας ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις δεν έχουν νομική βάση.
Η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αναμένεται να κλιμακωθεί το επόμενο διάστημα, με φόντο τις ενεργειακές εξελίξεις και τις στρατηγικές επιδιώξεις της Άγκυρας. Η Αθήνα, από την πλευρά της, επιδιώκει τη διατήρηση της σταθερότητας και της ειρήνης στην περιοχή, αλλά είναι σαφές ότι δεν θα επιτρέψει την αμφισβήτηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Οι επερχόμενες συναντήσεις και οι διπλωματικές διεργασίες θα είναι καθοριστικές για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με την ελληνική κυβέρνηση να διαμηνύει ότι ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο αποτελεί αδιαπραγμάτευτη αρχή.
