Οι μεγάλες ανατροπές – και οι επόμενες κρίσιμες 10 εβδομάδες!
Θανάσης Κ.
Τι σημαίνει η εκλογή Μπάϊντεν στην Προεδρία των ΗΠΑ για την Ελλάδα και τα Ελληνοτουρκικά;
Στην πραγματικότητα, το ερώτημα αυτό είναι πολύ πιο μπερδεμένο απ’ όσο φαντάζονται – και όσοι «πανηγυρίζουν» (που βγήκε ο Μπάϊντεν) και όσοι έσπευσαν να τα… «βάψουν μαύρα» (που έχασε ο Τράμπ)!
Ο Μπάϊντεν αν και παραδοσιακά υπήρξε υποστηρικτής των ελληνικών θέσεων στη Γερουσία, είναι μέρος ενός «κατεστημένου» (όπως και όλο το Δημοκρατικό Κόμμα) με ιδιαίτερη επιρροή στο State Department, που έδινε πρωτεύουσα σημασία στην Τουρκία. Για τα συμφέροντα της Αμερικανικής πολιτικής, βεβαίως…
Και ο Τράμπ, από την πλευρά του, αν και διατήρησε ο ίδιος στενές προσωπικές (και επιχειρηματικές) σχέσεις με τον Ερντογάν, είχε ως υπουργό Εξωτερικών τον Πομπέο. Ο οποίος κράτησε τελικά τις μεγαλύτερες αποστάσεις από την αποσταθεροποιητική πολιτική της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Έτσι ο Πομπέο έφτασε να επισκεφτεί την Κύπρο χωρίς να συναντηθεί με τους Τουρκοκυπρίους, ενώ στη συνέχεια επισκέφτηκε και την Ελλάδα – όταν κορυφώνονταν οι τουρκικές προκλήσεις – χωρίς να πάει στη συνέχει και στην Άγκυρα! Πράγμα που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ με Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών – και μάλιστα σε στιγμές ελληνοτουρκικής έντασης…
Να θυμίσω ακόμα ότι ήταν το «κατεστημένο» του State Department που πρόσκειται στους Δημοκρατικούς, εκείνο που υποστήριξε την «Αραβική άνοιξη» (2011-12), μετά την οποία ο Ερντογάν προσπάθησε να ελέγξει όλη τη Μέση Ανατολή…
Και οι ισλαμιστές πήραν τότε τα πάνω τους και εξαπέλυσαν τις επιθέσεις τους και στη Μέση Ανατολή (κατά των κοσμικών αραβικών καθεστώτων) και στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (μέσω των «εργαλειοποιημένων» λαθρομεταναστών – και όχι μόνο).
Το τεράστιο σφάλμα στήριξης της «Αραβικής άνοιξης», που τη θεώρησαν αρχικά «δημοκρατική επανάσταση» το «χρεώθηκαν» απόλυτα, το πλήρωσαν ακριβά και το ομολόγησαν στο τέλος, οι Δημοκρατικοί που επηρεάζουν το State Department. Και κυρίως η κα. Χίλαρι Κλίντον…
Όμως, μη νομίσει κανείς ότι από τις αρχές της επόμενης χρονιάς θα «επιστρέψει» η Αμερικάνικη εξωτερική Πολιτική, εκεί που βρισκόταν το 2011 (όταν ξέσπαγε η «Αραβική Άνοιξη») ή έστω το 2016, όταν άρχιζε η Προεδρία Τράμπ…
Στα χρόνια που μεσολάβησαν έκτοτε, έχουν αλλάξει πολλά – και στον κόσμο, και στην Αμερική και στην Ευρώπη…
Κυρίως, όμως, στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο…
Κι αυτός είναι ο λόγος που το καθεστώς Ερντογάν στην Τουρκία ανησυχεί με την εκλογική ήττα του Τράμπ…
Όχι απλώς γιατί έχασε κάποιους «πρόσφατους φίλους» του. (από τον κύκλο του Τράμπ…)
Αλλά γιατί οι παλαιοί φίλοι του, που επανέρχονται. δεν είναι πια και τόσο «φιλικοί» όπως πριν. Ή μάλλον, δεν θα είναι αναγκαστικά, όσο «φιλικοί» και «ανεκτικοί» απέναντι του, όσο ήταν πριν το 2016.
Μη ξεχνάμε άλλωστε, πως όταν έγινε το «πραξικόπημα» εναντίον του Ερντογάν στην Τουρκία, στις ΗΠΑ Πρόεδρος ήταν ακόμα ο Ομπάμα και στην εξωτερική πολιτική κυριαρχούσε ακόμα το «δημοκρατικό» κατεστημένο.
Κι από την πλευρά του Ερντογάν, ήταν το «δημοκρατικό» κατεστημένο στην Εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ που τόσο τον «ευνόησε» με τη στήριξη που έδωσε στην Αραβική Επανάσταση – αλλά ήταν το ίδιο κατεστημένο που μετέπειτα προσπάθησε να τον ανατρέψει. Και τώρα επανέρχεται στα πράγματα…
Ενώ ταυτόχρονα, ο ίδιος ο Μπάϊντεν και η σύζυγός του συγκαταλέγονται στους πιο θερμούς υποστηρικτές των Κούρδων στις ΗΠΑ, όπως και στους πιο σφοδρούς επικριτές στην πολιτική Τράμπ να εγκαταλείψει τους Κούρδους μόλις πριν ένα χρόνο…
Από την άλλη πλευρά ήταν το «Δημοκρατικό κατεστημένο» των ΗΠΑ που προετοίμαζε, όπως εντόνως φημολογείται να τα βρουν η Τουρκία με το Ισραήλ το 2015, προσφέροντας «ανταλλάγματα» στην Τουρκία σε βάρος των Ελληνικών συμφερόντων – και στην Κύπρο και στο Αιγαίο και, πολύ περισσότερο, στην Ανατολική Μεσόγειο! Μη τα παραβλέπουμε όλα αυτά…
Τι είναι λοιπόν, για τον Ερντογάν, το «Δημοκρατικό κατεστημένο» που επανέρχεται στα πράγματα σήμερα;
Ο «μεγάλος ευεργέτης» ή ο μεγάλος και πιο ύπουλος «αντίπαλος»;
Και τα δύο! Στο παρελθόν υπήρξε ο «μεγάλος ευεργέτης», που όμως τείνει να εξελιχθεί σε «αντίπαλο»!
Μη ξεχνάμε ότι το πρώτο ταξίδι του Προέδρου Ομπάμα στο εξωτερικό, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του (άνοιξη του 2009) ήταν στην Τουρκία του Ερντογάν!
Αλλά μη ξεχνάμε επίσης, ότι ήταν οι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο που πέτυχαν να αποκλειστεί η Τουρκία από το πρόγραμμα απόκτησης των σύγχρονων πολεμικών αεροσκαφών F-35. (που επίσης επί κυριαρχίας των Δημοκρατικών και Προεδρίας Ομπάμα η Τουρκία είχε επισήμως μπει στο πρόγραμμα ως «συμπαραγωγός»).
Τι ακριβώς συμβαίνει, λοιπόν;
Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει από το 2016. Κανενός η συμπεριφορά και ρόλος δεν είναι πια ίδιος, όπως τότε. Οι παλαιές ισορροπίες και οι παλαιές συμμαχίες έχουν ανατραπεί. Καινούργιες ισορροπίες δεν έχουν «αποκρυσταλλωθεί» στη θέση των παλαιών. Και στο «κενό» που προέκυψε, νέες δυνατότητες, νέες ευκαιρίες και νέες απειλές αναδεικνύονται. Ο κόσμος που υπήρχε το 2016 δεν υπάρχει πια.
Και κανείς δεν πρόκειται να «επιστρέψει» σε κάτι που ανήκει πια – και οριστικά – στο παρελθόν.
–Πρώτα, πρώτα, στη Μέση Ανατολή υπάρχει πλέον μια κατάσταση εντελώς διαφορετική απ’ ό,τι όλες τις προηγούμενες (μεταπολεμικές) επτά δεκαετίες!
Το Ισραήλ έχει συνάψει – επισήμως ή ατύπως – στρατηγικές συμμαχίες με τέσσερις σημαντικές αραβικές χώρες: Ιορδανία, Εμιράτα, Μπαχρέϊν και Αίγυπτο – ενώ προωθεί αντίστοιχες «συγκλίσεις» με άλλες τρείς τουλάχιστον σημαντικές αραβικές χώρες (ανάμεσα στις οποίες και η Σαουδική Αραβία).
Η Μέση Ανατολή δεν είναι πλέον ένα πεδίο σύγκρουσης Ισραήλ και Αράβων!
— Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία που παραδοσιακά είχε άριστες σχέσεις και με τους Άραβες και με το Ισραήλ, σήμερα έχει κάκιστες σχέσεις με τους Άραβες και ακόμα χειρότερες με το Ισραήλ!
Τα κοσμικά Αραβικά καθεστώτα (κυρίως η Αίγυπτος αλλά και όλα τα κράτη του Κόλπου, πλην Κατάρ) θεωρούν την Τουρκία ως «βασικό εχθρό», γιατί στηρίζει τους ισλαμιστές που επιδιώκουν την ανατροπή τους!
Και όλοι οι Άραβες θεωρούν ότι η νέο-Οθωμανική πολιτική Ερντογάν είναι εχθρική πράξη για το «Αραβικό έθνος» που αναγεννήθηκε πριν εκατό χρόνια με επανάσταση κατά του Οθωμανικού ζυγού.
— Δεν είναι όμως, μόνον η κοινή εχθρότητα κατά της «νέο-Οθωμανικής» Τουρκίας και των ισλαμιστών) που έφερε τους Άραβες πιο κοντά με το Ισραήλ. Είναι και η κοινή εχθρότητα των Σουνιτών Αράβων (κυρίως στο Κόλπο) με το Σιιτικό Ιράν. Το οποίο προχωρά ακάθεκτο τις φιλοδοξίες του να γίνει πυρηνική δύναμη.
— Ο απόσυρση των ΗΠΑ από διάφορα μέρη του κόσμου, είχε ξεκινήσει πολύ πιο πριν από τον Τράμπ: στην οκταετία Ομπάμα. Όμως αυτό που επί Ομπάμα, γινόταν «διακριτικά», σταδιακά και αθόρυβα (και αποτελούσε βασικό στοιχείο της «πλατφόρμας» των «αριστερών» δημοκρατικών), επί Τράμπ έγινε επισήμως και διακηρυγμένα!
Είχε όμως μια σοβαρή παρενέργεια: Το κενό που άφησαν οι Αμερικανοί αποσυρόμενοι στον «νέο-απομονωτισμό» τους έσπευσαν να το καλύψουν άλλες δυνάμεις. Οι Κινέζοι, οι Ρώσοι και – βεβαίως – στην περιοχή μας – η Τουρκία.
Το αμερικανικό διπλωματικό κατεστημένο αρχίζει να καταλαβαίνει πλέον, ότι ειδικά στη Μέση Ανατολή – και ειδικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο – δεν μπορούν πλέον να αφήνουν την Τουρκία να κάνει ό,τι θέλει, γιατί αντί-συσπειρώνει τους πάντες εναντίον της.
Ούτε μπορούν να αφήνουν την Ρωσία να καλύπτει το «κενό» γιατί θα χάσουν όλους τους «κοσμικούς» (δηλαδή τους κατά βάσιν φιλοδυτικούς) Άραβες.
— Ευτυχώς το «κενό» αυτό πάει να το καλύψει πλέον η Γαλλία!
Και η παρέμβαση της Γαλλίας αναχαιτίζει την περαιτέρω επέκταση της Ρωσίας, αλλά και βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τις νέες Τουρκικές φιλοδοξίες. (Κι αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στη Λιβύη…)
Αυτό που δεν μπορεί πια να κάνει μόνη της η Αμερικανή παρουσία κι αυτό που δεν μπορεί να εγγυηθεί ούτε το «παραλυμένο ΝΑΤΟ» ούτε η «ανύπαρκτη γεωπολιτικά» ΕΕ, μπορεί να το κάνει η Γαλλία σε συμμαχία με τα κοσμικά Αραβικά κράτη της περιοχής (Αίγυπτος) και με το Ισραήλ. Τώρα πια και με την «επιστροφή» των Αμερικανικών δυνάμεων που μπορούν να βρουν νέους συμμάχους και μάλιστα πολύ πιο σημαντικούς πλέον από την Τουρκία, η οποία έχει δημιουργήσει εχθρούς παντού…
Τρείς τελικές παρατηρήσεις – για μας:
— Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν τη μεγάλη ευκαιρία να συμπαραταχθούν με τη «μεγάλη συμμαχία» που δημιουργείται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Και να γίνουν ο «συνδετικός κρίκος» ενός «νέου ΝΑΤΟ» στην περιοχή – ή μιας επέκτασης και αναδιάρθρωσης του ΝΑΤΟ – που θα περιλαμβάνει πλέον την Αίγυπτο και το Ισραήλ (και την Κύπρο), αλλά θα παρακάμπτει την Τουρκία!
[Ή τουλάχιστον θα παρακάμπτει την Τουρκία, μέχρι να παραμεριστεί εκεί το καθεστώς Ερντογάν…]
— Δεύτερον, η σημερινή Τουρκία δεν είναι πια ούτε «πολύτιμη» ούτε «αναντικατάστατη» για τη Δύση (όπως θεωρούνταν μέχρι πριν λίγα χρόνια). Είναι αποσταθεροποιητική για όλους…
Δεν είναι «πολύτιμη» γιατί είναι πολλαπλά επιζήμια πλέον.
Και δεν είναι «αναντικατάστατη», γιατί υπάρχουν άλλες χώρες που μπορούν να καλύψουν πολύ καλύτερα το κενό. Χώρες που είναι απόλυτα εχθρικές με την Τουρκία. Χώρες που τις χάνει όποιος προσπαθεί να «πλησιάσει» ξανά την Τουρκία…
–Τρίτον, το επόμενο διάστημα, μέχρι την ορκωμοσία του νέου Προέδρου στις ΗΠΑ, υπάρχει τεράστιος κίνδυνος ο Ερντογάν να προσπαθήσει να κάνει το ρήγμα και να δημιουργήσει «τετελεσμένα», για να έχει μετά να διαπραγματευτεί κάτι από θέση ισχύος. Πριν αλλάξουν συνολικά οι συσχετισμοί εναντίον του.
Δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε την επιθετικότητά του με κατευνασμό.
Πρέπει να διαμηνύσουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι κάτι τέτοιο θα ανοίξει τον «Ασκό του Αιόλου» για την Τουρκία, η οποία βρίσκεται ήδη σε «υπέρ-επέκταση».
Το προσεχές δίμηνο είναι ίσως η «τελευταία του ευκαιρία» να κάνει το «απονενοημένο» και να μας χτυπήσει.
Κι είναι η καλύτερη ευκαιρία για μας να τον αντιμετωπίσουμε αποφασιστικά.
ΥΓ.1 Όπως είδατε στη Γερμανία δεν αναφέρθηκα καθόλου. Γιατί όποιος κι αν εκλεγεί στην Ουάσιγκτων, δεν έχει κανένα γεωπολιτικό ρόλο πλέον…
ΥΓ.2 Και στη Ρωσία αναφέρθηκα ελάχιστα. Γιατί η Ρωσία ό,τι είχε να επιτύχει με τις καιροσκοπικές κινήσεις της το πέτυχε. Τώρα πρέπει να δει τι θα γίνει με το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Για τη Ρωσία ήλθε η ώρα να αναμετρηθεί με το «θηρίο» που εξέθρεψε η ίδια: τη βουλιμία του Ερντογάν. Και μάλιστα στην ίδια την ενδοχώρα της, στον Καύκασο. Τι αξία έχει να διεκδικεί ο Πούτιν «κέρδη» στη Λιβύη, όταν κινδυνεύει να χάσει τον Καύκασο;
