Του Θανάση Κ.
Η “Κοίμηση της Παναγίας” που γιορτάζουμε σήμερα είναι μια ευκαιρία να δούμε – να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε – όχι απλώς την “Πίστη” μας ως λαός, αλλά την ταυτότητά μας, όπως διαμορφώθηκε κι όπως αναδεικνύεται μέσα από την Πίστη, τα δόγματα που τη στηρίζουν και τους θρύλους που τη συνοδεύουν…
Γιατί η Πίστη δεν είναι, όπως φαντάζονται κάποιοι, “προσωπική επιλογή μεταφυσικής προσδοκίας”. Είναι κυρίως στοιχείο που διαμορφώνει διαχρονικά την πολιτιστική ταυτότητα ενός λαού.
Η αίσθηση “ιερότητας” που έχει κάθε ιστορικός λαός, είναι κάτι σαν “καθρέφτης”, μέσα από τον οποίο αποκαλύπτεται η συλλογική του ταυτότητα και τα πιο δυναμικά στοιχεία της ιδιο-προσωπείας του. Στην περίπτωσή μας και η Οικουμενικότητα του Ελληνισμού. Αφού ο Χριστιανισμός υπήρξε μια παγκόσμια Εκκλησία που γεννήθηκε Ελληνόφωνη…
Το να ατενίσεις τον βαθύτερο εαυτό σου μέσα σε τέτοιο “καθρέφτη” είναι μια “άσκηση” δύσκολη. Αλλά πολύ αποκαλυπτική…
* Η πρώτη γυναικεία θεότητα των Ελλήνων, από τα βάθη των αιώνων, δεν είναι καν Ελληνική. Είναι μια Φρυγική θεότητα: η Κυβέλη.
Δίνει μορφή στις δημιουργικές δυνάμεις της άγριας φύσης. Είναι σκληρή, προσωποποιεί τη φυσική γονιμότητα και την ερωτική μανία, που της προκάλεσε ο κατά το μύθο τραγικός θάνατος του εραστή της. Στη λατρεία της κυριαρχούσαν, αρχικά τουλάχιστον, στοιχεία “κατευνασμού”. Από πολλούς θεωρείται απόηχος μητριαρχικών κοινωνιών από καρποσυλλέκτες ή κυνηγούς, χωρίς αναπτυγμένη Γεωργία ακόμα…
Κατά μια εκδοχή το όνομά της Matar Kubileya ή “Κυβέλεια μήτηρ”, σημαίνει “μητέρα του όρους” ή “των ορέων” – και κατά άλλη ανάγνωση: “γεννημένη από πέτρα…
* Στους Έλληνες της Μικράς Ασίας πέρασε, αλλά άλλαξε εντελώς προσωπικότητα (και μυθικό υπόβαθρο). Μετασχηματίστηκε σε Ρέα, Τιτανίδα (κόρη Τιτάνων) σύζυγος (και αδελφή) του Κρόνου, και μητέρα βασικών θεών του μετέπειτα δωδεκαθέου: της Εστίας, της Δήμητρας, της Ήρας, του Άδη, του Ποσειδώνα – τελικά και του ίδιου του Δία.
Η Ρέα δεν πάσχει από μανία ανεκπλήρωτου ερωτικού πάθους, όπως η Κυβέλη. Η Ρέα προσπαθεί να σώσει τα παιδιά της που τα καταπίνει ο σύζυγός της Κρόνος (από το φόβο που του προκάλεσε ένας χρησμός, ότι ένα παιδί του θα τον εξοντώσει, τελικά). Καταφέρνει λοιπόν, να ξεγελάσει τον Κρόνο, κρύβοντας το Δία, το μικρότερο γιό της, σε μια σπηλιά στα βουνά της Κρήτης. Όταν ενηλικιώνεται ο Δίας, πραγματοποιεί το χρησμό, εξουδετερώνει τον πατέρα του και απελευθερώνει τα αδέλφια του με τη βοήθεια… καθαρτικού που έδωσε η Ρέα, ώστε να τα αποβάλει…
Η Ρέα είναι… “σωτήρ ψεύτρα”!
Σώζει τα παιδιά της εξαπατώντας τον σύζυγό της.
Κι αυτός είναι ο πρώτος αξιοπρόσεκτος μετασχηματισμός:
Δεν είναι “στερημένη” ερωτικά – είναι τραγική μητέρα.
Δεν είναι σκληρή και “πέτρινη” – είναι πονηρή και ραδιούργα.
Την απορροφά πλήρως η αγωνία για τα παιδιά της που αφανίζονται από τον ίδιο τον πατέρα τους – και τα σώζει.
Μαζί αποδεικνύεται μοιραία για τη γενιά της τη δική της και του συζύγου της – του Τιτάνες. Αφού ο γιός της Δίας, τους εξολοθρεύει στην Τιτανομαχία κι έτσι λυτρώνει τα αδέλφια του.
Ταυτόχρονα οι θηλυκές ιδιότητες δεν μετασχηματίζονται μόνο – διασπώνται επίσης: Η μία της κόρη, η Εστία είναι η προστάτιδα της οικογένειας. Η άλλη, η Δήμητρα είναι η προστάτιδα της Γεωργίας, της δημιουργικότητας της γης (της φυτικής παραγωγής). Η τρίτη κόρη της, η Ήρα είναι η προστάτιδα της γονιμότητας των ανθρώπων.
Η λατρεία των φυσικών δυνάμεων “εξανθρωπίζεται”. Και ταυτόχρονα οι θεότητες μεταπλάθονται “κατ’ εικόνα και ομοίωση των ανθρώπων”: Τα τέρατα Τιτάνες (οι εκατόγχειρες αδελφοί της Ρέας, οι Κύκλωπες κλπ.) ηττώνται από το γιό της, το Δία. Και πλέον κυριαρχούν στο Πάνθεον ανθρωπόμορφες θεότητες. Που έχουν παράλληλα με την ανθρώπινη μορφή και τα ανθρώπινα πάθη.
* Και πλέον κάνει την εμφάνιση της μια ακόμα θηλυκή θεότητα: Η Αφροδίτη.
Κατ’ άλλους αδελφή της Ρέας (και του Κρόνου), κατά άλλους… εγγονή της Ρέας (κόρη του Δία και της Διώνης): Είναι η θεά του έρωτα της σεξουαλικότητας, του πόθου και της γονιμότητας (της τεκευταίας – παράλληλα με την Ήρα).
Υπάρχει και η εκδοχή του Πλάτωνα στο Συμπόσιο, όπου και οι δύο θρύλοι ανταποκρίνονται σε διαφορετικές θεότητες, η μία της “Ουρανίας” και η άλλη της “Πάνδημης” Αφροδίτης. Η πρώτη προστατεύει τον εξιδανικευμένο “πνευματικό έρωτα” και η δεύτερη τον σαρκικό, ηδονιστικό έρωτα.
Εδώ η κατάτμηση προχωράει ακόμα περισσότερο.
Και ο “εξανθρωπισμός” του Θείου, επίσης.
Ίσως γι’ αυτό, κρίσιμο για την κατανόηση της Ρέας είναι το όνομά της, που σημαίνει “αυτή που ρέει”: η ρευστή, αυτή που βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή και εξέλιξη. Γιατί με τη Ρέα ξεκινούν οι μεγάλοι μετασχηματισμοί του στοιχείου της “Ιερότητας” στις αρχαιοελληνικές κοινωνίες.
Ανάμεσα στη Ρέα και το Δία συντελείται επίσης η μεγάλη μετάβαση: από τους προ-Ομηρικούς, “χθόνιους” θεούς, στου Ομηρικούς, αυτό που συνήθως ονομάζουμε “δωδεκάθεο”. Το κεντρικό πρόσωπο πλέον δεν είναι θηλυκή θεότητα. Είναι ο Δίας, ένας πολεμικός Θεός, που επιβάλλεται ανατρέποντας με σύγκρουση όλη την “προτέρα” κατάσταση, όπου κυριαρχούν τα στοιχεία της Φύσης (Ουρανός, Κρόνος).
Από τη “φυσιοκρατική” Θεολογία περνάμε στην “ανθρωπόμορφη”.
Κι αυτό εμπεριέχει βαρύτατο συμβολισμό: Αντί οι άνθρωποι στο εξής να υποτάσσονται στα στοιχεία της Φύσης, θα αρχίσουν να τα μελετούν, να αναζητούν απαντήσεις. Κι έτσι γεννιέται η Φυσική Φιλοσοφία, κυρίως στην Ιωνία, η λεγόμενη και Προσωκρατική. Όσο οι άνθρωποι είχαν θεοποιήσει τη Φύση δεν μπορούσαν να αναρωτιούνται για την αρχή του κόσμου. Την θεωρούσαν “δεδομένη”.
Τώρα που οι Θεοί τους είναι ανθρωπόμορφοι, μπορούν πλέον να θέσουν τέτοια ερωτήματα…
* Η επόμενη κυρίαρχη θηλυκή θεότητα είναι η Ήρα. Εκπροσωπεί την ανθρώπινη γονιμότητα και την ιερότητα του γάμου. Σμίγει με το Δία, ο οποίος την ερωτεύεται και κάνει τα πάντα για να την κατακτήσει. Αλλά στη συνέχεια την απατά με πολλές άλλες – γυναίκες ή θεές. Και η ίδια τον ζηλεύει, αλλά πασχίζει να ελέγξει την ορμή του αλλά και τη ζήλεια της – κι έτσι να ισορροπήσει τη σχέση τους. Η Ήρα συμβολίζει, μεταξύ άλλων, όχι ακριβώς την Ισορροπία, αλλά την εξισορρόπηση. Έννοια κεντρική τελικά, στην αρχαιοελληνική σκέψη…
* Την ίδια εποχή, ωστόσο, γεννιέται και μια ακόμα σημαντικότατη θεά: Η Αθηνά! Κόρη του Δία και της πρώτης συζύγου του, της Μήτιδος. Ο Δίας έμαθε, πάλι από χρησμό, ότι το παιδί που θα γεννούσε θα τον ανέτρεπε, όπως συνέβη και με τον πατέρα του, τον Κρόνο. Αυτή τη φορά όμως, ο Δίας δεν περίμενε να γεννηθεί το μωρό για να το καταπιεί. Καταπίνει αμέσως την ίδια την εγκυμονούσα μητέρα, τη Μήτιδα. Λίγο αργότερα άρχισε να σφαδάζει από τους πόνους. Οπότε ο γιός του Ήφαιστος, με ένα τεράστιο σφυρί χτύπησε το Δία στο κεφάλι και από μέσα πετάχτηκε η Αθηνά πάνοπλη! Αμέσως γονάτισε μπροστά στον πατέρα της και του δήλωσε υποταγή. Κι έγινε το αγαπημένο του παιδί.
Το όνομά της, κατά τον Πλατωνικό Κρατύλο σημαίνει: Η-θεό-Νόα: η Σοφία του Θεού! Κατά πιο σύγχρονες απόψεις αυτή η εκδοχή είναι παρετυμολογία. Πάντως στο αρχαίο δωδεκάθεο συμβόλιζε την Σοφία του Θεού (όχι των Θεών)! Ήταν ταυτόχρονα προστάτιδα των τεχνών (Εργάνη), ήταν κατ’ εξοχήν πολεμική Θεά, αφού νίκησε σε αναμέτρηση και το Θεό του Πολέμου, τον Άρη. Και ήταν πάντα παρθένος. Η μοναδική αδιαμφισβήτητη Παρθένος στο αρχαιοελληνικό δωδεκάθεο…
Ξεχωριστή η σχέση της με την πόλη της Αθήνας, που πήρε το όνομά της από τη Θεά, όταν κέρδισε την εύνοια των κατοίκων της σε ανοιχτό διαγωνισμό με τον Ποσειδώνα.
Η Αθηνά ξεχώριζε και για την δικαιοσύνη της, που πήγαινε πέρα από τους συμβατικούς κανόνες (υπερασπίστηκε και έσωσε τον Ορέστη στη δίκη του για τη δολοφονία της μητέρας του, Κλυταιμνήστρας), λατρευόταν και ως “Παρθένος” (εξ ού και ο περιώνυμος ναός προς τιμήν της, ο Παρθενώνας), και ως “Πολιάς” (γιατί ήταν προστάτης της Πόλης των Αθηνών) και ως “Παλλάδα” (από το όνομα του φοβερού γίγαντα Πάλλαντα που σκότωσε στη Γιγαντομαχία, όταν απέτυχαν όλοι οι άλλοι) και ως “Πρόμαχος”, γιατί πρώτη έμπαινε φοβερή στις μάχες.
Η έννοια της Παρθένου που προστατεύει την Πόλη, και της υπερτάτης “στρατηγού” – Προμάχου, που συμβολίζει ταυτόχρονα την του Θεού Σοφία, γεννήθηκε ήδη από τότε. Στις ψυχές και στην φαντασία των αρχαίων Ελλήνων…
* Πολύ-πολύ αργότερα, τον τέταρτο και τον Πέμπτο μ.Χ. αιώνα οι δύο Οικουμενικές Σύνοδοι στη Νίκαια (325) και στην Κωνσταντινούπολη (381-3), θα ενσωματώσουν το Πλατωνικό πνεύμα στη νέα Θρησκεία, τον Χριστιανισμό.
Ο οποίος επικράτησε πλήρως! Η παλαιά θρησκεία των Ελλήνων και ολόκληρου του Ρωμαϊκού κόσμου εκτοπίσθηκε και διώχθηκε, αλλά ο Χριστιανισμός “εξελληνίστηκε” μέσα από την νεο-Πλατωνική σύνθεση και έγινε Οικουμενικός.
Και μαζί, η διάδοση του Χριστιανισμού, εξελλήνισε όλο τον τότε γνωστό κόσμο…
Η μορφή της Παναγίας, την Παρθένου μητέρας του Θεανθρώπου, αναδείχθηκε στη συνείδηση των Πιστών, ως υπέρτατη Μητέρα-Αγάπη. Χωρίς τη σκληρότητα της Κυβέλης, χωρίς τις “σωτήριες ραδιουργίες” της Ρέας, χωρίς την αγωνία της Ήρας για συνεχή “εξισορρόπηση” ανάμεσα στα πάθη (τα δικά της και του Δία). Η Αγάπη τα ξεπερνά – τα υπερβαίνει – όλα αυτά.
Όμως πέρα από την “υπέρβαση” υπάρχει και το στοιχείο της “συνέχειας”…
Για τους Έλληνες, ιδιαίτερα, η μορφή της Παναγίας διατήρησε ακέραιο το χαρακτηριστικό της “υπερμάχου στρατηγού”, που αγκαλιάζει και σώζει τους πιστούς της, και προστατεύει την πόλη Της, όπου μέσα δεσπόζει ο ναός της του Θεού Σοφίας. Κι έτσι ενεγράφη στο υποσυνείδητο των Ελλήνων ως μετασχηματισμός – συνέχεια – υπέρβαση της Παρθένου Αθηνάς. Κι έτσι λατρεύεται μέχρι σήμερα.
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αρχαίες θεότητες, που γεννήθηκαν ως τέκνα θεοτήτων, η Παναγία ήταν απολύτως ανθρώπινη – αλλά θεώθηκε.
Θεώθηκε μέσα από το τριπλό θαύμα Αγάπης το οποίο συμβολίζει:
–Της αγάπης του Θεού για τους ανθρώπους, μέσα από την οποία γεννήθηκε από την Παρθένο ο Υιός του Θεού, για να σώσει τους ανθρώπους.
–Της αγάπης του ίδιου του Χριστού που θυσιάστηκε για τους ανθρώπους.
–Και της αγάπης την ίδιας για τον γιό της.
Οι αρχαίοι Έλληνες εξανθρώπισαν τους Θεούς τους.
Ο Χριστιανισμός έκανε το επόμενο βήμα:
Ενανθρώπισε το Θεό, που θυσιάστηκε για τη σωτηρία των ανθρώπων.
Και θέωσε τον άνθρωπο μέσα από την Αγάπη.
Η μορφή της Παναγίας τα συμπυκνώνει όλα αυτά, με μοναδική τρυφερότητα, που αναβλύζει από τις εικόνες της ως “βρεφοκρατούσα”.
Λες και κρατάει όχι μόνο την ίδιο τον Ιησού, αλλά όλη την ανθρωπότητα. Και τον καθένα από μας προσωπικά…
Κι έτσι πέρασε στο υποσυνείδητο των Ελλήνων διαχρονικά.
Η μορφή της Παναγίας είναι κεντρική για όλο το Χριστιανισμό
Αλλά για τους Έλληνες είναι ταυτόχρονα η “αιώνια Μάνα” και η “υπέρμαχος στρατηγός”.
Εμείς οι Έλληνες δεν χάνουμε ποτέ την μάνα μας!
Ακόμα κι αν η φυσική μας μητέρα δεν βρίσκεται πια στη ζωή, πάντα τη βλέπουμε στις εικόνες της Παναγίας, να μας κοιτάζει, με το βλέμμα εκείνο, που είναι βάλσαμο για τις οδύνες μας, ηρεμία για τις αγωνίες μας, κουράγιο για τη ζωή μας και πηγή έμπνευσης για τις δυσκολίες μας.
Καλή Παναγιά σε όλους…
Κι αν το θέμα σας ενδιαφέρει, να και μερικές σκέψεις ακόμα…
Η “άμωμος σύλληψη” της Παναγίας δεν είναι “πρωτοφανής” για τους Έλληνες.
–Μέσα στην αρχαιοελληνική παράδοση υπάρχει ένα “προηγούμενο”: της Ήρας που γέννησε τον Ήφαιστο χωρίς τη “μεσολάβηση” του Δία (κατά τον Ησίοδο, τουλάχιστον). Και ο Ήφαιστος, αν και ο πιο αδικημένος από τους Ολύμπιους Θεούς, ήταν ο πατέρας της Τεχνολογίας – ο τροφοδότης του φοβερού Δία με κεραυνούς, το όπλο που έκανε τον πατέρα των Θεών ακατανίκητο.
Τα χριστιανικά δόγματα είναι γεμάτα από επιβιώσεις της αρχαιοελληνικών μύθων. Πολλά απευθείας “δάνεια” – άλλα με πλήρη αντιστροφή:
–Ο Ηρακλής είναι κι αυτός “γιός Θεού”. Που έχει το δίλημμα ανάμεσα στο δρόμο της Αρετής και της (Ηδονιστικής) Κακίας, και διαλέγει την Αρετή, αν και ξέρει ότι είναι ο πιο δύσκολος δρόμος.
Με το γιό του Δία, Ηρακλή, ο άνθρωπος γίνεται ελεύθερος, γιατί επιλέγει: την Αρετή, ως μια διαρκή δοκιμασία – άθληση θέωσης! Και τελικά ανεβαίνει στον Όλυμπο…
Στο Χριστιανικό δόγμα ο Υιός του Θεού, απελευθερώνει τον άνθρωπο από την Αμαρτία. Και τελικά, μετά τον μαρτυρικό του θάνατο, ανασταίνεται και ανεβαίνει στον Ουρανό.
–Στην Εβραϊκή μυθολογία τον Καρπό της Γνώσης τον έδωσε στους ανθρώπους ο υπέρτατος Δαίμονας, μεταμορφωμένος σε “κατηραμένο όφη”. Και ο Θεός τιμώρησε τους ανθρώπους εξορίζοντάς τους από τον Κήπο της Εδέμ…
Στην Ελληνική μυθολογία, το Φώς της Γνώσης, το έδωσε στους ανθρώπους ένας τραγικός Τιτάνας, ο Προμηθέας. Και ο Δίας τιμώρησε τον Προμηθέα (όχι τους ανθρώπους) αλυσοδένοντάς τον στον Καύκασο…
Η Χριστιανική Πίστη θέλει τον Υιό του Θεού να σώζει τους ανθρώπους από το Προπατορικό αμάρτημα. Η Ελληνική μυθολογία θέλει τον γιό του Δία, τον Ηρακλή, να σώζει τον Προμηθέα από τον ποινή του (για το…”προπατορικό αμάρτημα” των ανθρώπων).
Για τους Έλληνες, ο Δίας σεβάστηκε την επιλογή του γιού του Ηρακλή, να ελευθερώσει τον Προμηθέα. Τους σμίγει πλέον και τους τρείς, η αγάπη τους για τον Άνθρωπο. Κι έτσι “εξανθρωπίστηκε” ο ίδιος ο Δίας…
Ενώ με τη θυσία του Θεανθρώπου “εξανθρωπίζεται” ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης, μέσα από τη θυσιαστική αγάπη του Υιού Του για τον Άνθρωπο.
Τα Χριστιανικά δόγματα επηρεάζουν τις συνειδήσεις και τις ιστορικές προσωπικότητες κάθε λαού:
* Οι Ιρλανδοί βιώνουν το πέρασμά τους από τους δρυΐδηδες και τις νύμφες των δασών στον Χριστιανό ιεραποστολό – τον “φωτιστή” τους – Άγιο Πατρίκιο.
* Οι Βρετανοί βιώνουν το πέρασμά τους από τους μύθους του Κάμελοτ και της Στρογγυλής Τραπέζης του Αρθούρου, στη στυγερή δολοφονία του Αρχιεπισκόπου του Καντέρμπουρυ Τόμας Μπέκετ, που οδήγησε τελικά στον Θρόνο το Ριχάρδο και τον αδελφό του Ιωάννη τον Ακτήμονα, ο οποίος υπέγραψε τη ληξιαρχική πράξη γενέσεως της Δημοκρατίας, τη Μάγκνα Κάρτα.
* Οι Γερμανοί περνάνε από τον Θώρ και τις Βαλκυρίες στον Ιησού, αλλά και από τον Αρμίνιο (Χέρμαν), τον πολέμαρχό τους που διέλυσε τρείς ρωμαϊκές λεγεώνες μέσα στον Τευτοβούργιο δρυμό το 9 μ.Χ., ως το Λουθήρο, που διακήρυξε το τέλος του Πνευματικού Ολοκληρωτισμού της Αγίας Έδρας και επανατοποθέτησε τις βάσεις του Χριστιανισμού.
* Οι Γάλλοι βιώνουν την εθνο-γένεσή τους κάτω από τα λάβαρα της Ιωάννας της Λωρραίνης, μια δεκαπεντάχρονης που μιλούσε με τους Αγίους, ένωσε τα ηττημένα γαλλικά στρατεύματα υπό τη Σκέπη της Παρθένου και τα οδήγησε στη νίκη (κατά των Βρετανών). Η ίδια η Ιωάννα μαρτύρησε λίγο αργότερα, αλλά οι Γάλλοι νίκησαν τελικά τον 100ετή Πόλεμο και θεμελίωσαν το Έθνος τους.
* Οι Σέρβοι βιώνουν την εθνο-γένεσή τους από τον Στέφανο Νιμάνια, ο νεώτερος γιός του ο οποίου γίνεται μοναχός, ιδρύει την Αγιορίτικη Μονή του Χιλανδαρίου, αναδεικνύεται στον πρώτο Αρχιεπίσκοπο της αυτοκέφαλης Σερβικής Εκκλησίας και λίγο αργότερα σε άγιο της Χριστιανοσύνης: τον Άγιο Σάββα, προστάτη του Σερβικού Έθνους.
Όλοι οι Χριστιανικοί λαοί της Ευρώπης, έζησαν την ανάμιξη των προχριστιανικών παραδόσεών τους με τα Χριστιανικά δόγματα. Κι όλοι διαμορφώθηκαν ιστορικά από αυτή την “ανάμιξη”.
Στους σύγχρονους Έλληνες κεντρική μορφή της εθνο-γένεσής τους είναι η μορφή της Θεοτόκου Παρθένου. Η “υπέρμαχος Στρατηγός”.
Από την Κυβέλη τη “γεννημένη από πέτρα”, στη σοφή και αντρειωμένη και δίκαιη “Πρόμαχο” Αθηνά, και τελικά στην “υπέρμαχο στρατηγό” Θεοτόκο Παρθένο – μάνα της Αγάπης.
Η εξέλιξη των ανθρωπολογικών προτύπων, προφανής.
Και η επίδρασή της στη συλλογική προσωπικότητα κάθε Έθνους, αποκαλυπτική.
Το αντικληρικαλιστικό μένος των “φωταδιστών” – αριστερών και… φιλελέφτ – όλα αυτά δεν μπορεί να τα κατανοήσει.
Και – το κυριότερο: Δεν μπορεί να τα ξεριζώσει!
Επιβίωσαν και εξελίχθηκαν μέσα από χιλιάδες χρόνια.
Έχουν βαθιές ρίζες στο συλλογικό υποσυνείδητο κάθε λαού.
Καθορίζουν το ποιοί είμαστε.
Κάποιες φορές, εμείς οι ίδιοι αμφισβητούμε την Πίστη μας,
πολλές φορές αμφισβητούμε τις πράξεις όσων εκπροσωπούν την Πίστη μας, αλλά δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε το ίδιο το συλλογικό υποσυνείδητό μας, την Ψυχή μας.
Δεν ανεχόμαστε να μας την ακρωτηριάσουν…
Δεν μπορούν να μας λοβοτομήσουν!
Σε κάθε δύσκολή στιγμή ψιθυρίζουμε:
–Παναγιά μου…
Και λίγο πιο ψύχραιμα μετά, σκεπτόμαστε:
–Συν Αθηνά και χείρα κίνει…
Μέσα από την νεοπλατωνική Σύνθεση των Πατέρων της Εκκλησίας εκεί τον Τέταρτο μ. Χ. αιώνα, και την επιβίωση-μετεξέλιξη αρχέγονων Ελληνικών μύθων, όπως πέρασαν στα Χριστιανικά δόγματα, εξελληνίστηκε ολόκληρη η Ευρώπη!
Τώρα δεν θα καταφέρουν να αφελληνίσουν την Ελλάδα!
Καλή Παναγιά σε όλους!
