Γράφει η Μαρία Παπαδοδημητράκη
Αν πιστεύετε ότι πίσω από τον πονοκέφαλό σας κρύβεται κάτι σοβαρό, ηρεμήστε. Στο 99% των περιπτώσεων η αιτία του προβλήματος μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο το να βγάλετε το κοκαλάκι που φοράτε στα μαλλιά.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνετε μόλις σας πιάσει πονοκέφαλος; Ανοίγετε το συρτάρι με τα φάρμακα και διαλέγετε όποιο αναλγητικό θεωρείτε καλύτερο. Και αν το πρόβλημα δεν λυθεί μέσα σε λίγη ώρα ή εμφανιστεί και την επόμενη ημέρα, μένετε κλεισμένοι στο σπίτι, κάνοντας υπομονή ή γκρινιάζοντας και πλάθοντας σενάρια για το τι μπορεί να σας συμβαίνει. Ωστόσο, αντίθετα με όσα πιστεύετε και φοβόσαστε, ο πονοκέφαλος, που κατά καιρούς σας ταλαιπωρεί, σπάνια κρύβει κάτι παθολογικό.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τους ειδικούς, πρόκειται για ένα πρόβλημα που απασχολεί περίπου το 20% του πληθυσμού (στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης το ποσοστό φτάνει ακόμα και το 30%) με μόλις το 1% των περιπτώσεων να έχει κάποια παθολογική αιτία, ενώ ακόμα και σε αυτές συνήθως πρόκειται για κάτι απλό (π.χ. για ένα πρόβλημα στα μάτια). Το υπόλοιπο 99% των επεισοδίων σχετίζεται με «αθώους» παράγοντες, στους οποίους δεν δίνετε συνήθως σημασία, όπως το στρες, το κρασί που συνοδεύει το γεύμα σας ή ακόμα και η υπερβολική χαρά σας, αλλά συνδέονται με τους πονοκεφάλους και μπορεί να γίνουν η αφορμή για την εκδήλωσή τους, ιδίως σε όσους έχετε τέτοια προδιάθεση (π.χ. εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας, της κληρονομικότητας ή του φύλου σας).
Ξεκινώντας από τα βασικά
Τα είδη των πονοκεφάλων είναι τα εξής δύο:
Οι πρωτοπαθείς Aποτελούν την πλειονότητα των πονοκεφάλων και οι οποίοι ανάλογα με τη σειρά της συχνότητάς τους είναι:
Η κεφαλαλγία τάσης (σφίξιμο και στις δύο πλευρές του κεφαλιού, που συχνά συνοδεύεται από ζάλη και δυσφορία στο θόρυβο).
Η ηµικρανία (πόνος συνήθως στη μία πλευρά του κεφαλιού, που συνοδεύεται από ναυτία, τάση προς εμετό ή και εμετό, φωτοφοβία, ηχοφοβία και επιδεινώνεται από τη σωματική δραστηριότητα).
Η αθροιστική κεφαλαλγία, που είναι σπάνια (πόνος που εστιάζεται στο ένα από τα δύο μάτια, μπορεί να σας ταλαιπωρεί 2-3 μήνες, να σταματήσει για 1-2 χρόνια και να επανεμφανιστεί).
Οι δευτεροπαθείς Aποτελούν σύμπτωμα ενός παθολογικού προβλήματος (π.χ. ιγμορίτιδα, προβλήματα στα μάτια ή τα δόντια ή ακόμα κι ένας όγκος στον εγκέφαλο) και είναι σπάνιοι.
Και η λίστα συνεχίζεται…
Ο κατάλογος με τους παράγοντες που μπορεί να σας φέρουν πονοκέφαλο δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχουν και άλλοι, που δεν περνάει από το μυαλό σας ότι ευθύνονται για το πρόβλημά σας και που συνήθως συνδέονται με την ημικρανία.
➜ Η έντονη σωματική δραστηριότητα είναι ένας από αυτούς τους παράγοντες, καθώς μπορεί να προκαλέσει αγγειοδιαστολή και, κατά συνέπεια, πονοκέφαλο.
➜ Η κατάχρηση φαρμάκων, όπως τα παυσίπονα, μπορεί να ευθύνεται για τον επίμονο πονοκέφαλο, αφού η μακροχρόνια ή η αλόγιστη λήψη τους έχει ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να «συνηθίζει» και να χρειάζεται μεγαλύτερη δόση προκειμένου να είναι αποτελεσματική.
➜ Τα αγαπημένα σας αξεσουάρ μπορεί να μην είναι τόσο αθώα όσο φαντάζεστε. Τα βαριά σκουλαρίκια πιέζουν τους μυς του κεφαλιού και του αυχένα, η σφιχτή αλογοουρά τεντώνει το δέρμα και τους μυς του κεφαλιού, η πιάστρα μπορεί να πιέζει τους κροτάφους, ενώ τα καινούργια σας γυαλιά μπορεί να κουράσουν τα μάτια και κατά συνέπεια τον εγκέφαλο ή να πιέζουν την κροταφική αρτηρία ή τους κροταφικούς μυς, αν δεν «κάθονται» σωστά στη μύτη ή έχουν πολύ σφιχτούς βραχίονες.
➜ Ο πονοκέφαλος μπορεί να οφείλεται και στα κουρασμένα μάτια, πράγμα που γνωρίζετε καλά όσοι περνάτε πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή ή πάνω από βιβλία, αφού καταπονούνται οι μύες που ελέγχουν την οφθαλμική κίνηση.
➜ Τέλος, η λύση του μυστηρίου μπορεί να κρύβεται στο στόμα σας. Οδοντικά προβλήματα, όπως η πολλαπλή απώλεια δοντιών, η κακή σχέση γνάθων (δηλαδή να μην κλείνουν σωστά οι γνάθοι), διάφορα ορθοδοντικά προβλήματα (π.χ. στραβά δόντια) μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα στην άρθρωση των γνάθων και εξαιτίας αυτού πονοκέφαλο.
Τι πυροδοτεί ή επιδεινώνει την κατάσταση;
Στις κεφαλαλγίες τάσης
Το στρες που δέχεται ο οργανισμός, εξαιτίας π.χ. των επαγγελματικών υποχρεώσεων ή αντίθετα ενός ευχάριστου γεγονότος ή ακόμα και του φόβου για την εμφάνισή τους, επιτείνει τις κεφαλαλγίες τάσης. Γενικά, η συναισθηματική κατάσταση -αν και δεν αποτελεί την αιτία των πονοκεφάλων- σχετίζεται μαζί τους (εκτός ίσως από την αθροιστική κεφαλαλγία), αφού μπορεί να τους πυροδοτήσει, αν υπάρχει σχετική γενετική προδιάθεση. Επιπλέον, το στρες φαίνεται να επηρεάζει όχι μόνο την εκδήλωση του πονοκεφάλου, αλλά και την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων.
Η κακή στάση του σώματος, όπως για παράδειγμα όταν κάθεστε πολλές ώρες στον υπολογιστή ή στην τηλεόραση, είναι ένας ακόμα αρνητικός παράγοντας, καθώς επιβαρύνεται ο αυχένας, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι συσπάσεις των μυών της περιοχής. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στον τόπο που βρίσκεστε, όπως η υπερβολική ζέστη, το κρύο, η υγρασία, η μόλυνση, οι έντονες μυρωδιές, μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα όταν εκτίθεστε σε αυτές.
Στις ημικρανίες
Οι ορμονικές αλλαγές, που συχνά σχετίζονται με την εμμηνόρροια και τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, επιτείνουν το πρόβλημα, ενώ συνήθως υποχωρούν στην εγκυμοσύνη και στην εμμηνόπαυση με μόνο 1 στις 3 ασθενείς να εξακολουθεί να υποφέρει από ημικρανίες αφού σταματήσει η περίοδός της.
Η λανθασμένη διατροφή, που μπορεί να περιλαμβάνει εξαντλητικές δίαιτες, παράλειψη γευμάτων, απότομη στέρηση τροφών ή υπερβολική κατανάλωση άλλων, όπως τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη ή ζάχαρη, αλκοολούχα ποτά (μπίρα, κόκκινο κρασί), γαλακτοκομικά προϊόντα, πολύ ζεστά ή κρύα φαγητά, σάλτσα σόγιας, παραγινωμένα φρούτα, τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα, προμαγειρεμένα φαγητά, ξηροί καρποί, θαλασσινά.
Ό,τι σας βγάζει από τη ρουτίνα σας (πονοκέφαλοι του Σαββατοκύριακου), συχνά επιτείνει την κατάσταση, που μπορεί να σημαίνει ότι κοιμάστε λιγότερες ή περισσότερες ώρες από όσες χρειάζεστε ή έχετε αλλάξει τον αριθμό των γευμάτων σας. Η ρουτίνα, λοιπόν, δεν είναι πάντα κάτι αρνητικό.
Οι κλιματολογικές συνθήκες παίζουν κάποιο ρόλο, αφού οι δυτικοί άνεμοι, οι νοτιάδες, αλλά και η υγρασία, φαίνεται να επιδεινώνουν τις ημικρανίες.
Στην αθροιστική κεφαλαλγία
Το κάπνισμα πυροδοτεί ή επιδεινώνει το πρόβλημα, είτε καπνίζετε εσείς είτε εισπνέετε τον καπνό των γύρω σας. Μάλιστα, όσο περισσότερα τσιγάρα καπνίζετε, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να νιώσετε το κεφάλι σας να πονάει. Ωστόσο, αν και η νικοτίνη μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης αυτού του πονοκεφάλου, η διακοπή του καπνίσματος δεν σημαίνει ότι θα σας απαλλάξει από το πρόβλημα.
Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα;
Όσοι υποφέρετε συχνά από πονοκεφάλους, καλό είναι να κρατάτε ένα ημερολόγιο (με τις ώρες που εμφανίζονται, τη διάρκειά τους, όσα καταναλώσατε ή μυρίσατε πριν από την εκδήλωσή τους, καθώς και άλλα συμπτώματα που τους συνοδεύουν) και να συμβουλευτείτε ένα νευρολόγο ή να επισκεφτείτε ένα κέντρο κεφαλαλγίας αν επιμένουν. Μόνο ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει την αιτία του προβλήματος και να συστήσει την καλύτερη για κάθε περίπτωση αγωγή. Ο πονοκέφαλος δεν είναι κάτι που μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας, γι’ αυτό και δεν είναι λίγοι εκείνοι που καταλήγουν να επιδεινώνουν το πρόβλημα εξαιτίας της κατάχρησης φαρμάκων. Μάλιστα, αρκετά συχνά τα φάρμακα που συστήνει ο γιατρός είναι λιγότερα από αυτά που θα παίρνατε μόνοι σας. Σε γενικές γραμμές, πάντως, στον πρωτοπαθή πονοκέφαλο, που είναι και ο πιο συνηθισμένος, η θεραπεία εξαρτάται από το είδος του και έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του πόνου (με παυσίπονο και σε κάποιες περιπτώσεις με αντικαταθλιπτικά), την προφυλακτική αγωγή με σκευάσματα (αν οι κρίσεις είναι συχνές) και την εφαρμογή μη φαρμακευτικών μεθόδων (όπως ψυχοθεραπεία, γιόγκα, βελονισμός, ομοιοπαθητική).
