Οστεοπόρωση και γυμναστική
Η ευεργετική επίδραση της σωματικής άσκησης στην ανθρώπινη υγεία είναι λίγο πολύ σε όλους μας γνωστή. Έχει αποδειχθεί πλέον ότι όχι μόνο είναι ουσιώδης παράγοντας για την διατήρηση της οστικής πυκνότητας αλλά και για την βελτίωση της οστικής απώλειας. Αν πάρουμε υπόψιν και τις σύγχρονες συνθήκες ζωής (καθιστική ζωή με ελάχιστη σωματική δραστηριότητα), αντιλαμβανόμαστε πόσο μεγάλη είναι η σημασία της.
Η άσκηση εντάσσεται στη συνολικότερη στρατηγική της πρόληψης της οστεοπόρωσης, γι’αυτό και πρέπει να αρχίζει πρώιμα στην περίοδο της σκελετικής ωρίμανσης, δηλαδή κατάτην παιδική και πρώιμη εφηβική ηλικία.Επίσης πρέπει να είναι στοχευμένη και εξατομικευμένη ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το εάν υπάρχει εγκατεστημένη οστεοπόρωση ή άλλα προβλήματα υγείας ώστε να έχει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη και τους λιγότερους δυνατούς κινδύνους.Πιο σημαντικές θεωρούνται οι ασκήσεις ενδυνάμωσης και οι ασκήσεις φόρτισης χωρίς όμως να ξεχνάμε και τις ασκήσεις ευλυγισίας, ελέγχου της στάσης του σώματος, του συντονισμού και της ισορροπίας.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Είναι πια αποδεδειγμένο ότι η υγεία των οστών χτίζεται από την παιδική ηλικία. Αυτό έχει οδηγήσει πολλούς επιστήμονες στο να χαρακτηρίσουν την οστεοπόρωση σαν » παιδική νόσο ». Εκτός από τα γνωστά προληπτικά μέτρα που αφορούν κυρίως τη διατροφή των παιδιών, πολύ σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι παίζει και η σωματική άσκηση. Από πολλές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που αθλούνται έχουν μεγαλύτερη οστική πυκνότητα από αυτά που ακολουθούν περισσότερο καθιστική ζωή. Αν και δεν έχουν προταθεί ακριβή προγράμματα άσκησης για τα παιδιά, φαίνεται ότι ήπιες αθλητικές δραστηριότητες(π.χ. ποδόσφαιρο), πέρα από τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, για 60 λεπτά, 3 – 5 φορές την εβδομάδα έχουν ένα καλό αποτέλεσμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η υπερφόρτιση και η υπερκαταπόνιση (π.χ. δρόμοι μεγάλων αποστάσεων), μπορεί να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα και να οδηγήσουν σε μείωση της οστικής πυκνότητας.
ΝΕΑΡΟΙ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Όπως και στις άλλες ηλικιακές ομάδες, και σε αυτήν την ομάδα έχει αποδειχθεί η ευεργετική επίδραση της άσκησης. Από διάφορες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι οι αθλούμενες νέες γυναίκες έχουν κατά 8 – 12% μεγαλύτερη οστική πυκνότητα από τις υποκινητικές γυναίκες. Οι ασκήσεις που συνιστώνται κυρίως είναι ασκήσεις με βάρη και βάδιση για 30 – 60 λεπτά τρεις φορές την εβδομάδα με αντικειμενικό σκοπό την αύξηση της μυικής ισχύος και την βελτίωση της λειτουργίας του καρδιαγγειακού και αναπνευστικού συστήματος. Είναι αναγκαίο η άσκηση να είναι συνεχής επειδή τα οφέλη της χάνονται μετά την διακοπή της.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Μετά την εμμηνόπαυση η άσκηση από μόνη της ή σε συνδυασμό με την λήψη ασβεστίου μόνο δεν μπορεί να ανακόψει την οστική απώλεια. Αντίθετα ο συνδυασμός της με λήψη οιστρογόνων έχει δείξει αρκετά καλά αποτελέσματα. Βάδιση και ήπιες ασκήσεις φόρτισης είναι οι συνιστώμενες ασκήσεις, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε ότι οι ασκήσεις εξατομικεύονται ανάλογα με το αν υπάρχει μείωση της οστικής πυκνότητας και πόσο σημαντική είναι αυτή και ότι πιθανόν είναι απαραίτητη η λήψη των κατάλληλων αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων.
Η φυσική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνον για την οστική υγεία αλλά και γιατί επιδρά θετικά στο καρδιαγγειακό σύστημα, στους πνεύμονες, στην ευλυγισία των αρθρώσεων, στη μυική δύναμη και στην ισορροπία, στην ανακούφιση από τον πόνο των μυών και των αρθρώσεων και σαν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω στη μείωση του κινδύνου των πτώσεων. Ένας πολύ σημαντικός στόχος στα άτομα της τρίτης ηλικίας είναι η μείωση του κινδύνου των πτώσεων που είναι η σοβαρότερη αιτία των καταγμάτων του ισχίου καθώς και των σπονδυλικών και άλλων καταγμάτων. Ο κίνδυνος για πτώσεις επηρεάζεται από τη μυική αδυναμία, τις διαταραχές ισορροπίας και της βάδισης, από τις νοητικές διαταραχές, τα προβλήματα όρασης, τη λήψη φαρμάκων και από αρκετούς άλλους παράγοντες. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να δοθεί στην αφαίρεση εμποδίων στο οικιακό περιβάλλον, όπως παιδικά μικροαντικείμενα, παιχνίδια, χαλάκια κλπ. που μπορούν να προκαλέσουν πτώση του ηλικιωμένου.Ένα πρόγραμμα άσκησης θα πρέπει να περιλαμβάνει:Ασκήσεις φόρτισης με ζωηρό βάδισμα με ή χωρίς ελαφρά βάρη, χορός, ελαφρύ τρέξιμο, πεζοπορία. Ασκήσεις ενδυνάμωσης με βαράκια ή ελαστικούς ιμάντες με στόχο μεγάλες μυικές ομάδες όπως τους μύες των ισχίων, των μηρών, τους ραχιαίους, τους μυς της ωμικής ζώνης κ.ά. Ασκήσεις ευλυγισίας και ισορροπίας για τη διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου εύρους κίνησης και καλύτερης στάσης σώματος.
Είναι προτιμότερο με την καθοδήγηση πάντα του φυσιάτρου να επιλέγεται ένας συνδυασμός από τις παραπάνω κατηγορίες ασκήσεων με στόχο το πρόγραμμα να μην είναι βαρετό αλλά αντίθετα διασκεδαστικό. Αυτό θα αυξήσει την συμμόρφωση του ατόμου στο πρόγραμμά του ώστε να μην το εγκαταλείψει. Γι’ αυτό είναι προτιμότερο η άσκηση ναείναι ομαδική και να περιλαμβάνει χορό και μουσική. Η συχνότητα πρέπει να είναι 3 – 5 φορές την εβδομάδα με διάρκεια 30 – 60 λεπτά και ένταση 55 – 85% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας (μέγιστη καρδιακή συχνότητα = 220 – ηλικία).
