Μεσογειακή διατροφή: Πλήθος μελετών έχουν αναδείξει τα οφέλη από την υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής στην υγεία και την ποιότητα ζωής.
Μεταξύ των ευεργετικών αυτών αποτελεσμάτων, είναι ο χαμηλότερος επιπολασμός υπέρτασης, υπερβαρότητας, καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδη διαβήτη κ.α..
Ορισμένα όμως ερευνητικά ερωτήματα παραμένουν: Αρκεί η σύντομης διάρκειας υιοθέτηση του προτύπου της μεσογειακής διατροφής για να βελτιωθεί η λειτουργία των μικρών αγγείων, η οποία με τη σειρά της θα μετριάσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων; Αν όχι, κατά πόσο υπερτερεί η υιοθέτηση της μακροχρόνιας μεσογειακής διατροφής έναντι της σύντομης ως προς τη μικροαγγειακή λειτουργία;
Η πρόσφατη συνεργασία μεταξύ ερευνητών του Πανεπιστημίου Sheffield Hallam, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης αποδεικνύει ότι η μεσογειακή διατροφή επηρεάζει διαφορετικά τα μικροαγγεία σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, με οφέλη να υπάρχουν και στην ποιότητα ζωής, με τους συμμετέχοντες να δηλώνουν ότι αισθάνονται πιο υγιείς και να ανταπεξέρχονται καλύτερα στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς τους.
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα έδειξε ότι σε πρώτο στάδιο, η μεσογειακή διατροφή ωφελεί τη λειτουργία τoυ αντανακλαστικού νευράξονα των μικροαγγείων, που επηρεάζει τη δυνατότητα διαστολής τους. Αντίθετα η μακροχρόνια εφαρμογή της, προσδίδει οφέλη στη βιο-διαθεσιμότητα του οξειδίου του νατρίου. Η βασική λειτουργία αυτού είναι να διαστέλλει τις αρτηρίες και τις φλέβες, ρυθμίζοντας έτσι την κυκλοφορία του αίματος και την αρτηριακή πίεση. Η παρουσία του οξειδίου του νατρίου επηρεάζεται αρνητικά από τη γήρανση του οργανισμού μας και η έλλειψή του οδηγεί σε καρδιαγγειακά επεισόδια.
«Η μικροκυκλοφορία είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί αποτελεί καθρέφτη των μεγάλων αγγείων και του μεγέθους του ρίσκου που υπάρχει για εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων, ενώ παράλληλα αποτελεί και πεδίο δράσης πλήθους ασθενειών με ισχυρό μικροαγγειακό αποτύπωμα, όπως η συστημική σκλήρυνση (σκληρόδερμα), τα βαρυτικά έλκη ή ακόμα και ο διαβήτης τύπου Β», δηλώνει ο επικεφαλής της έρευνας Μάρκος Κλωνιζάκης, αναπληρωτής καθηγητής Κλινικής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Sheffield Hallam. «Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, μπορεί να βοηθήσουν, τόσο όσον αφορά στην πρόληψη ασθενειών, αλλά και τη χρήση της διατροφής ως ‘αναχώματος’ ανάσχεσης περαιτέρω επιδείνωσης των υπαρχόντων», συμπληρώνει από την πλευρά του ο Μιχάλης Χουρδάκης, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής Διατροφολογίας στο ΑΠΘ.
Στο διακρατικό ερευνητικό πρωτόκολλο που διεξάχθηκε, τόσο στο Sheffield της Μεγάλης Βρετανίας, όσο και στη Θεσσαλονίκη, συμμετείχαν άτομα άνω των 18 ετών, που δεν ασκούνταν τακτικά και δεν είχαν κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Στην ομάδα της Θεσσαλονίκης βασική προϋπόθεση ήταν η διατροφή κατά τα μεσογειακά πρότυπα για πάνω από πέντε χρόνια, ενώ στην ομάδα του Sheffield, οι συμμετέχοντες έπρεπε να μην ακολουθούν κάποιου είδους «υγιεινή διατροφή» και να είναι διατεθειμένοι να ακολουθήσουν τη μεσογειακή διατροφή για τουλάχιστον ένα μήνα.
Ποια είναι τα παραδοσιακά της τρόφιμα και τα οφέλη στην υγεία;
Η επιστημονική δραστηριότητα των τελευταίων δεκαετιών έχει συμβάλει σημαντικά στην κατανόηση της συσχέτισης της διατροφής με την υγεία. Στο πλαίσιο αυτό, τα τεκμηριωμένα οφέλη για την υγεία των διατροφικών παραδόσεων των πληθυσμών της Μεσογείου έχουν οδηγήσει στην αποδοχή της Μεσογειακής διατροφής ως ενός υγιεινού διατροφικού προτύπου.
Διάφορες επιδημιολογικές μελέτες έχουν επιτρέψει τη στάθμιση της προσήλωσης στην παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή χρησιμοποιώντας παραλλαγές μιας απλής διατροφικής βαθμονόμησης, η οποία ενσωματώνει εννέα κύρια χαρακτηριστικά του Μεσογειακού προτύπου διατροφής που μπορούν, έτσι, να συνδυαστούν σε μια μονοδιάστατη κλίμακα. Σύμφωνα με αυτήν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής είναι :
Υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου (καταχρηστικά ακόρεστων λιπιδίων) συγκριτικά με κορεσμένα λιπίδια
Υψηλή κατανάλωση οσπρίων
Υψηλή κατανάλωση κυρίως ανεπεξέργαστων δημητριακών
Υψηλή κατανάλωση φρούτων
Υψηλή κατανάλωση λαχανικών
Χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων
Μέτρια προς υψηλή κατανάλωση ψαριού
Χαμηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος
Μέτρια κατανάλωση κρασιού, εφόσον επιτρέπεται από θρησκευτικούς και κοινωνικούς κανόνες.
Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει τη συναξιολόγηση διαφόρων τοπικών, πολιτισμικών, γεωργικών ή θρησκευτικών διαφοροποιήσεων. Βασίζεται σε μεγάλες κατηγορίες τροφίμων π.χ. τα δημητριακά μπορεί να περιλαμβάνουν ψωμί, ζυμαρικά ή κους κους. Αν και σημαντικά, ορισμένα Μεσογειακά τρόφιμα δεν αναφέρονται, επειδή είναι δύσκολο να αποδοθεί σε αυτά η κατάλληλη βαρύτητα, δεδομένου ότι καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες (π.χ. μέλι, ρίγανη, μαϊντανός, άγρια χόρτα κ.λπ.). Επιπλέον, αυτή η προσέγγιση αποθαρρύνει την αθέμιτη εμπορευματοποίηση.
Σειρά μελετών έχει καταδείξει ότι η ευεργετική δράση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής εκφράζεται από το σύνολό της και όχι από μεμονωμένα τρόφιμα και θρεπτικές ουσίες. Φαίνεται ότι ο συνδυασμός των τροφίμων και οι βιολογικές αλληλεπιδράσεις των διαφορετικών συστατικών της Μεσογειακής διατροφής συναπεργάζονται τα σημαντικά οφέλη για την υγεία. Οι ευεργετικές συνέπειες μπορούν επίσης να αποδοθούν στα παραδοσιακά τρόφιμα τα οποία αποτελούν τον κορμό της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής. Τα παραδοσιακά αυτά τρόφιμα ενσωματώνουν τη γνώση και τη σοφία των γενεών του παρελθόντος οι οποίες, ζώντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, έμαθαν πώς να αξιοποιούν τα τοπικά διαθέσιμα προϊόντα με σκοπό την παραγωγή εύγευστων εδεσμάτων και συνταγών συμβατών με τις επιταγές της σωστής διατροφής.
